Trong thời đại Toàn cầu hóa, sự xê dịch của con người nói chung càng ngày càng diễn ra thường xuyên hơn, có nhiều người gặp nhau khoe mới đi đâu về, thậm chí tới những miền đất xa xôi. Khác với thời Đức Phật... tại thế. Thái tử Tất Đạt Đa, con vua Tịnh Phạn nước Ca Tỳ La Vệ sau một lần đi dạo bốn cửa thành đã trải nghiệm một cách sâu sắc nỗi thống khổ của sinh, lão, bệnh, tử, mặc dù quãng đường di chuyển của chàng ngày ấy chẳng xa bằng con đường từ nhà tới công sở của nhiều người thời nay. Điều đó cho thấy, Đường và Đích vốn không có tỷ lệ tương ứng với nhau. Con đường Đức Phật đi qua thời trai trẻ đã đóng vai trò then chốt cho quyết định xuất gia đi tu và thành Đạo, thành Phật. Đối với Lão Tử, Trang Tử, sau khi gác ấn từ quan đã trở về quê nhà sống cuộc đời ẩn dật. Thế nhưng, tác phẩm “Đạo đức kinh” của Lão Tử và “Nam hoa kinh” của Trang Tử sau này đã chu du khắp thế giới hiện đại. Đương thời, Khổng Tử xê dịch khá bề bộn. Ông chu du liệt quốc để truyền bá học thuyết của mình, cả đời nhọc sức vì Lợi danh, ví như “con chó không chủ”, rốt cuộc lại chẳng làm nên mưu đồ bá nghiệp. Cuối đời nhờ thất bại trên chính trường, Khổng Tử trở về quê mở trường dạy học với quy mô đại trà, chuyên tâm nghiên cứu, biên soạn kinh sách, sưu tầm dân ca… mà tên tuổi lưu truyền hậu thế.

Tuyển tập “100 bài hát Việt Nam hay nhất thế kỷ 20” gồm tập hợp 100 ca khúc của nhiều tác giả do nhạc sĩ Nguyễn Đình San sưu tầm, tuyển chọn, Nxb Thanh Niên ấn hành. Tuyển tập ca khúc này sở dĩ gây sự chú ý là vì tiêu đề khá ấn tượng (!) 

“Nơi anh đến là biển xa
Nơi anh tới ngoài đảo xa
Từng mảnh đất quê ta
giữa đại dương mang tình thương quê nhà
Đây Trường Sa, kia Hoàng Sa
Ngàn bão tố phong ba ta vượt qua, vượt qua…”

Còi là một phát kiến khoa học mang tính sáng tạo của con người, không có sẵn trong tự nhiên. Do vậy, còi chính là một sản phẩm văn hóa, văn hóa còi.

Ngày 9 tháng 5 năm 2014, Bộ giáo dục và Đào tạo ban hành Chỉ thị về tăng cường và nâng cao hiệu quả một số hoạt động giáo dục cho học sinh, sinh viên trong các cơ sở giáo dục, đào tạo. Theo đó, “Bộ yêu cầu tại Lễ chào Cờ Tổ quốc ở các cơ sở giáo dục, đào tạo, toàn thể cán bộ, nhà giáo, học sinh, sinh viên hát Quốc ca, đảm bảo 100% học sinh, sinh viên hát đúng nhạc và lời Quốc ca.”

Mùa thu đã trở thành đề tài muôn thuở trong thi ca, âm nhạc và nghệ thuật. Nỗi ám ảnh về mùa thu triền miên, thao thức, day dứt chưa phút nào nguôi ngoai trong lòng người nghệ sĩ từ bao đời nay. Có những nhạc sĩ sinh ra để viết về mùa thu, ngợi ca vẻ đẹp của mùa thu như một sứ mệnh cao cả, như Đặng Thế Phong, Văn Cao, Đoàn Chuẩn... Nhạc sĩ Văn Cao sáng tác không nhiều, nhưng toàn những tuyệt phẩm để đời, kể cả bản “Mùa xuân đầu tiên” được biết đến như một sáng tác cuối cùng cũng đi vào bất tử. Văn Cao để lại trên con đường âm nhạc nhiều tác phẩm bất hủ về mùa thu, như “Buồn tàn thu”, “Thu cô liêu” và đặc biệt là “Suối mơ”.

Lùi sâu vào quá khứ xa xăm, bóng phản của các vị thần bao trùm lĩnh vực sáng tạo âm nhạc, từ cây đàn của Thạch Sanh đến tiếng sáo chàng Trương Chi, từ đàn Đáy đến đàn Bầu… Cây đàn của Thạch Sanh tương truyền do vua Thủy Tề ban tặng. Nó có khả năng hàng phục dã tâm kẻ thù, trị liệu phục hồi năng lực ngôn ngữ của công chúa, tố cáo tội ác mẹ con Lý Thông… Nói chung, đàn thần, nên có công năng diệu dụng, thần thông quảng đại, xâm nhập Tam giới... Còn với tiếng sáo tuyệt vời của chàng Trương Chi đã làm xao động trái tim người đẹp, lẩn vào cỏ cây sau khi trái tim hóa đá. Sự tích chàng Trương Viên đi đánh giặc có vợ ở nhà nuôi mẹ già trong tình trạng đui mù cũng nhờ trợ giúp của thần linh ban tặng cây đàn bầu mà có kế sinh nhau, sau tìm được chồng, gia đình đoàn viên…

“Trường ca” ở đây nhằm chỉ những ca khúc học đường phổ biến trong nhiều cơ sở giáo dục nước ta. Khác với “Địa phương ca” có phạm vi phản ánh rộng lớn, bao gồm cả thiên nhiên, đất nước, con người, lịch sử, văn hóa… mỗi vùng đất, còn “Trường ca” hay “Trường học ca” này giới hạn khuôn khổ ở từng ngôi trường.

Nhìn vào lịch sử văn hóa nước ta, thập niên 30 của thế kỷ XX đáng coi như một cột mộc quan trọng trong quá trình phát triển. Sau khi tiếp xúc với văn minh phương Tây, văn hóa, văn nghệ từng bước chuyển biến từ mô hình truyền thống sang hiện đại với sự du nhập, xuất hiện hàng loạt hiện tượng nghệ thuật mới, từ thơ ca, tiểu thuyết, tân nhạc, kịch nói, phê bình cho đến cải lương, phim ảnh, hoạt động giải trí… mà công lao đóng góp to lớn đáng trao cho “bà đỡ” Báo chí. Báo chí ra đời từ nửa cuối thế kỷ XIX, tờ báo Gia Định đầu tiên được ghi nhận vào ngày 15 tháng 4 năm 1865. Đến đầu thế kỷ XX, hoạt động báo chí đạt tới giai đoạn trưởng thành với sự phát triển đa dạng, xuất hiện nhiều tên tuổi như: tạp chí Đông Dương, Nam Phong, báo Nông cổ mín đàm, Lục tỉnh Tân văn, Phan Yên, Phụ nữ tân văn, Hữu Thanh, Phong hóa, Ngày nay, Tiểu thuyết thứ Bảy, Thực nghiệp dân báo… Cùng với chữ quốc ngữ, báo chí đã tạo ra cuộc cách mạng làm lay chuyển xã hội, tại các đô thị lớn trở thành kênh chuyển tải được đại bộ phận tầng lớp trí thức, thị dân đón nhận trong vai trò truyền bá văn hóa.

Theo “Từ điển tiếng Việt”, Nhà xuất bản Khoa học Xã hội – Trung tâm Từ điển học xuất bản, gia sư được hiểu là: “Thầy dạy riêng cho trẻ em trong một gia đình”. Ở tiếng Hán hiện đại, gia sư gọi là “Gia giáo” nhằm chỉ những người thầy dạy học tại nhà riêng. Đây là một từ có nguồn gốc xa xưa với nội hàm đề cập tới truyền thống giáo huấn tại gia mà mục đích nhằm hướng tới việc truyền thụ chuẩn mực trong ứng xử (nghi tiết) và đạo đức… Như vậy, gia sư theo cách hiểu hiện nay không hoàn toàn giống như truyền thống, mà đa số chỉ nhóm đối tượng làm công việc truyền thụ tri thức, kỹ năng… nhằm đáp nhu cầu thực tế. Trong địa hạt âm nhạc, lực lượng này chiếm số lượng đông đảo, thỏa mãn phần nào nhu cầu cung cấp dịch vụ giáo dục âm nhạc. Quan hệ giữa bên cung cấp dịch vụ (giáo dục) và thụ hưởng tiện ích góp phần làm nên nội hàm khái niệm thêm đa dạng.