Một sức mạnh dẻo dai ẩn náu trong dáng dấp mảnh mai nhỏ nhắn.
Sự tự tin kiêu hãnh ngầm toát ra từ phong thái bình dị khiêm nhường.
Vẻ hóm hỉnh thân thiện lấp lánh trong nụ cười và ánh mắt.
Một năng lượng vô hình trú ngụ nơi người phụ nữ gần bước tới ngưỡng 80.

Từ lâu tôi đã có dịp đến làm việc “tại gia” với nhạc sĩ Doãn Nho, được nghe kể nhiều về người phụ nữ của đời ông, nhưng mãi tới năm 2012 tôi mới lần đầu được gặp bà. Bữa ấy, trong lễ trao tặng Trung tâm Lưu trữ quốc gia trên 1000 trang bản thảo âm nhạc của nhạc sĩ Doãn Nho, hiện diện bên vị đại tá được mệnh danh “nhạc sĩ của người lính” là một phụ nữ nhỏ nhẹ, dịu dàng. Thật khó mà tin bà cũng là cựu chiến binh, thiếu tá quân đội, một “nghệ sĩ khoác áo lính”.

Từ đồng nghiệp, đồng chí…

Sinh ra trong một gia đình công giáo Hà Nội gốc, cả bốn chị em gái đều có năng khiếu ca hát và tham gia ca đoàn từ nhỏ. Số phận có những cách sắp đặt ngẫu nhiên lạ lùng: cô út nhiều triển vọng nhất, từng tham gia đội Sơn ca Đài Tiếng nói Việt Nam, lại không theo nghề nhạc; còn ba cô chị không những lấy âm nhạc làm sự nghiệp cả đời, mà còn gắn đời mình với những nhạc sĩ nổi tiếng. Chị cả - ca sĩ Nguyệt Ánh và chị hai - nghệ sĩ piano Thúy Nga đã “khiến” hai nhạc sĩ Doãn Nho và Huy Thục (một người từ đất chèo làng Cót - Hà Nội, người kia từ vùng trống đồng Ngọc Lũ - Hà Nam) trở thành anh em một nhà. Chị ba - ca sĩ Kim Oanh là con dâu của nhạc sĩ Văn Ký kể từ khi quyết định làm vợ của nghệ sĩ trống Vũ Chí Nguyện.   

Bắt đầu sự nghiệp biểu diễn từ tuổi 18 ở Đoàn Văn công Sư đoàn 320 đóng quân tại Ninh Giang (Hải Dương), cô gái Hà Thành không những chăm chỉ luyện tập ca hát mà còn ra sức rèn giũa cho mình nhanh chóng hòa nhập với nếp sống quân đội. Rảnh lúc nào lại lén mang mấy cái thùng sắt ra tập gánh để khỏi bị các anh bộ đội chê con gái Hà Nội kém cỏi. Giờ nghỉ trưa trốn ra bãi biển xoa vaseline đầy mặt phơi nắng cho mau đen. Gánh mãi ê ẩm cả hai vai, phơi mãi nước da vẫn trắng hồng!

Cô bộ đội được cử về Hà Nội học thanh nhạc với chuyên gia Trung Quốc trong một lớp toàn các ca sĩ đàn anh đàn chị, như Quốc Hương, Trần Chất, Tân Nhân, Hồ Mộ La. Năm ấy cũng là lần đầu tiên họ gặp nhau. “Nghe thích lắm!” - đó là cảm nhận của ca sĩ trẻ Nguyệt Ánh về Sóng Cửa Tùng. Bản hợp xướng còn nóng hổi sau chuyến đi thực tế miền Trung của nhạc sĩ trẻ Doãn Nho hẳn đã gieo mầm cho mối thiện cảm sau này.

Họ cùng đầu quân vào Đoàn Ca múa Tổng cục chính trị, cùng đi tập huấn ở Liên Xô để tham dự Festival Thanh niên và sinh viên thế giới lần thứ 6 tại Moskva. Nàng có bao nhiêu người theo đuổi. Chàng cũng có thiện cảm với vài cô. Thế rồi họ tìm thấy nhau. Nàng tự hào chỉ mình nàng có con mắt tinh đời để chọn anh chàng gầy đen, còn xa mới được coi là đẹp mã.

Chàng có thêm Chiếc khăn piêu, Tiến bước dưới quân kỳ… Nàng tiếp tục tham gia lớp thanh nhạc của các chuyên gia Triều Tiên, Liên Xô. Rồi nàng bỏ dở vai Olga trong vở opéra kinh điển Evgheni Oneghin của Tchaikovsky vì sinh em bé. Từ đó chàng có một hậu phương vững chắc để lên đường đèn sách tại Nhạc viện Kiev - Ucraina, rồi trở về xốc ba lô vô ra các chiến trường khu Bốn, Bắc Lào.

…đến đồng đội, đồng hành

Là đồng đội của nhau và đồng hành cùng nhau trên đường đời, họ còn là đồng đội và đồng hành theo đúng nghĩa đen khi lội bộ suốt hai tháng ròng trên con đường mòn dọc Trường Sơn vào chiến trường Tây Nguyên.

Vượt núi, băng rừng, trèo đèo, lội suối… Họ cùng đối mặt với mọi bất trắc hiểm nguy, nào là thú dữ, rắn rết, bọ cạp, muỗi rừng; nào là những ổ phục kích, những trận mưa bom và chất độc hóa học, chưa kể đói ăn, thiếu ngủ, bệnh tật…

Sốt rét rừng quật ngã nhiều thanh niên trai tráng. Có anh lính trẻ đến giờ xuất phát vẫn nằm ngủ yên trên võng, chẳng ngờ anh đã chết từ bao giờ. Những trận sốt rét ác tính hành hạ nhạc sĩ Doãn Nho nhưng “bỏ sót” người bạn đời tưởng như chân yếu tay mềm của ông, chính bà lại xúc cho ông ăn khi ông không cầm nổi chiếc thìa.

Một lần bà cùng đội văn công dừng chân biểu diễn cho bộ đội, còn ông đi theo đoàn vận tải vượt lên tuyến trước. Tới sông Pa Kô bất ngờ bị bom B52 rải thảm, cả đại đội vận tải không còn ai sống sót. Tin dữ lập tức được báo về đội văn công xung kích: Doãn Nho đã hi sinh.

Cả đội giấu bà. Những người đưa xác đồng đội về kể chính họ đã tìm thấy chân thấy tay ông Nho. Sợ đến tai bà, họ sắp xếp chỗ nghỉ cho đội văn công cách xa nơi bộ đội đóng quân. Đồng đội cố nén khóc mỗi khi bà cất tiếng hát trước đoàn quân: “Nghe tin chúng giết anh rồi, tim tôi sục sôi…”[1].

Trưa ấy bà cùng hai cô bạn đang giặt đồ dưới suối thì một cậu lính vừa chạy vừa hét từ xa:

-Chị Tân, chị Nguyệt ơi… Anh Nho về rồi!

Ơ hay, cậu ấy không gọi bà mà chỉ réo tên hai cô bạn? Lại còn hai cô kia nữa, cứ ôm nhau nhảy cẫng lên và la hét om sòm.

-Anh Nho về thì sao mà chúng mày phải cuống lên thế?

-Ôi Ánh ơi, cả đội giấu mày tin anh Nho hi sinh, đang chuẩn bị làm lễ truy điệu đấy.

Thế là bà òa khóc, khóc nức nở, khóc ngon lành trong lúc bạn bè nhào tới đón ông, vừa reo mừng vừa xúm xít đấm lưng xoa tay nắn chân ông. Thì ra tình cờ gặp bạn cũ nên ông đã nán lại căn hầm bên bờ sông Pô Kô để có chút thời gian hàn huyên kể chuyện Hà Nội cho bạn đỡ nhớ. Và trong đại đội vượt sông đêm ấy có một người lính khác cũng tên Nho…

Trong cuộc vào sinh ra tử nguyện sống chết bên nhau ấy họ không hề tiếc nuối gì cho mình, chỉ day dứt khôn nguôi về bé Ánh Quyên đang gửi lại gia đình người anh em cọc chèo Huy Thục. Con mới lên năm, rồi con sẽ ra sao nếu chẳng may họ không trở về?

Và họ đã trở về, không thương tích. Thần sốt rét còn chẳng dám động tới bà. Mấy chị em cùng đội xung kích đều nhiễm chất độc da cam, có người sinh con không được lành lặn. May mắn thay họ có thêm cậu con trai Doãn Nguyên được đặt tên kỷ niệm chiến trường Tây Nguyên, rồi bé út Mai Hương hoàn toàn mạnh khỏe. Song…

Chất độc hóa học như một dấu tích chiến tranh vài năm sau mới lộ ra bộ mặt tàn ác của nó trong căn bệnh ung thư dạ con. Sau ca mổ, bác sĩ đoán bà khó mà sống quá 5-6 năm. Đau đớn thể xác thật đáng sợ, nhưng chưa khủng khiếp bằng nỗi lo cho những người thân yêu khi vắng bà. Bà âm thầm chuẩn bị cho cuộc ra đi, lặng lẽ tìm kiếm trong số các cô bạn độc thân một người đáng tin cậy có thể thay bà chăm sóc ông và làm mẹ các con bà.

Một phép màu diệu kỳ đã đến với họ. Bà được cứu sống nhờ phương pháp chữa bệnh bằng năng lượng tình thương: dưỡng sinh tâm thể. Như một chiến hữu trung thành, ông kiên trì cùng bà chống chọi bệnh tật bằng niềm tin vào sức mạnh yêu thương. Như một chiến binh kiên cường, bà đã tập luyện từng ngày từng tháng từng năm để vượt qua mốc thời gian định mệnh và thắng căn bệnh nan y một cách tuyệt đối.

Hơn 20 năm nay họ gắn bó với phương pháp dưỡng sinh dân gian này. Tri ân ơn cứu mạng người bạn đời của mình, ông đã nhận một chức vụ “không lương tiền, chỉ có lương tâm”: Giám đốc Trung tâm nghiên cứu ứng dụng dưỡng sinh tâm thể Hà Nội. Còn bà, từ một người được cứu giúp, đến lượt bà lại cứu giúp người khác, nói theo cách của “cộng đồng” dưỡng sinh tâm thể: bà tự nguyện làm hướng dẫn viên, một “kênh dẫn” để năng lượng tình thương tiếp tục lan tỏa đến nhiều người.

Không cần khổ luyện phức tạp, chỉ dựa vào vận động tự nhiên và cách hít thở qua miệng thu nạp năng lượng đất trời. Cũng chẳng thuốc thang tốn kém, tất cả nhờ vào đôi bàn tay với những động tác xoa, nắn, vuốt, vỗ, đập. Đôi tay bà nhỏ bé, nổi gân, nhăn nheo vì tuổi tác nhưng ấm áp và ân cần. Với tôi, đó là đôi tay Vàng!

Đến với bà, tôi được thấy hạnh phúc của người mang lại niềm vui sống cho người tuyệt vọng: cụ bà đau khớp bắt đầu tự đứng lên ngồi xuống đi lại bình thường, cụ ông ung thư thực quản không thể nuốt đã ăn được cháo, cô gái hoảng loạn luôn tìm cách tự tử đã tỉnh táo tự kiểm soát được mình, anh chàng trầm cảm tìm lại được sự tĩnh tâm, bé gái có nguy cơ hỏng mắt đã lấy lại thị lực, bé trai tâm thần bất ổn đã có được giấc ngủ yên…

Đến với bà, tôi cảm nhận được sức mạnh năng lượng không chỉ từ đôi tay huyền diệu, mà còn từ tiếng đàn vẳng tới từ phòng làm việc của ông. Với năng lượng tình yêu dành cho âm nhạc, Doãn Nho tuổi 84 viết khí nhạc còn sung còn say hơn cả thời trai trẻ, đến mức người luôn khích lệ sáng tạo suốt gần 60 năm sống bên ông, nay lại phải can: “Thôi, viết ít thôi!”.

Đến với bà, tôi vỡ ra một điều: tâm lành, thân lành, ngôn lành có thể khơi dậy năng lượng tiềm ẩn trong mỗi con người, năng lượng sinh học ấy bảo vệ ta, giữ cho ta được an trong thân thể và bình trong tâm thể, cho ta khả năng không những tự cứu mình, mà còn giúp người, giúp cộng đồng chữa lành những tổn thương thể xác và tinh thần.

19-04-2017