Hoàng Hà tên thật là Hoàng Phi Hồng, còn có bút danh Cẩm La. Ông sinh ngày 1-12-1929, quê quán Yên Phụ - Tây Hồ - Hà Nội. Ông mất ngày 4-9-2013 tại Vũng Tàu.
Hoàng Hà sáng tác từ những năm 1949, 1950 với những sáng tác đầu tay như Vui lên đường, Hò dân công. Ông có những bài hát được nhiều người biết đến như: Ánh đèn cầu Việt Trì, Hoa huệ, Gặp nhau trên đỉnh Trường Sơn, Cùng hành quân đi giữa mùa xuân và đỉnh cao là Đất nước trọn niềm vui. Sau năm 1975 ông về Vũng Tàu đảm nhận chức Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học Nghệ thuật Bà Rịa - Vũng Tàu. Thời gian này ông và con trai Hoàng Lương viết Côn Đảo - giao hưởng hợp xướng bốn chương đoạt Giải đặc biệt Hội Nhạc sĩ Việt Nam năm 1999.
 

(Nhạc sĩ Hoàng Hà. Nguồn: internet) 

Hoàng Hà là nhạc sĩ đầy tài năng nhưng vô cùng khiêm tốn và giàu lòng vị tha. Ông được đồng nghiệp yêu thương và công chúng ngưỡng mộ. Ngày 20-5-2017 tại Nhà hát lớn Hà Nội, nhạc sĩ Hoàng Hà được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh.
Đất nước trọn niềm vui là bài hát đầy phấn khích, hào hùng, cảm động viết về ngày thống nhất 30-4-1975, phổ biến rộng rãi, nhiều người yêu thích và được đánh giá là một trong những bản Khải hoàn ca hay nhất trong lịch sử âm nhạc nước nhà.
Vào những ngày mùa xuân 1975, các nhạc sĩ ở Hà Nội hào hứng theo dõi những chiến công vũ bão của cuộc tổng tiến công ở miền Nam, họ thi đua nhau viết về Huế, Đà Nẵng, Nha Trang, Sài Gòn yêu thương.
Hoàng Hà khi ấy là biên tập viên nhạc thiếu nhi của Đài Tiếng nói Việt Nam, ông gần như ở lại cơ quan theo dõi tin tức và chỉ trong những ngày đầu tháng 4-1975 đã cho ra đời các bài hát Sục sôi cách mạng, Hát trên đường phố giải phóng, Hội toàn dân, Chào Nha Trang giải phóng… Cũng như nhiều nhạc sĩ khác, Hoàng Hà nung nấu bài hát chiến thắng tiến về Sài Gòn.
Cả đêm 26-4 Hoàng Hà thức trắng trong căn nhà nhỏ ở Yên Phụ bên hồ Tây và hoàn thành bài hát Đất nước trọn niềm vui.
Sau này ông tâm sự: “Thật là một thời điểm kỳ lạ mà suốt cuộc đời sáng tác của tôi chưa bao giờ làm được. Chính là các chiến công thần kỳ của quân và dân ta năm ấy đã làm cho mỗi người đều cảm thấy như mình lớn lên, tìm được những cảm xúc mạnh mẽ chưa từng thấy”. Hoàng Hà kể lại: “Sáng 27 tháng 4 tôi đem bài hát thông qua ban biên tập, nhạc sĩ Nguyễn An lúc đó là tổ trưởng ký duyệt rồi giao ngay cho Nhà hát giao hưởng. Anh Trung Kiên nhận bài xem tại chỗ, còn các anh Đỗ Dũng thì kê tập giấy kẻ nhạc lên mặt trống nồi (timpani) phối khí ngay trong phòng thu, các anh chị trong lớp nhạc xúm lại chép liền. Tôi dự buổi thu thanh, nghe mà cảm phục anh Trung Kiên sao lại có sự đồng cảm đến thế! Giọng hát của anh đã thực sự chắp cánh cho bài hát của tôi bay lên, hoàn toàn như tôi đã tưởng tượng một ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng và đất nước thống nhất”(*).
Sáng 1-5-1975 bài hát Đất nước trọn niềm vui của Hoàng Hà và Như có Bác trong ngày vui đại thắng của Phạm Tuyên được phát liên tục trên Đài Tiếng nói Việt Nam.
Cho dù sau này chúng ta được nghe nhiều bản thu âm chất lượng cao của các nghệ sĩ Quang Thọ, Quang Lý, Đăng Dương, Tạ Minh Tâm, Đàm Vĩnh Hưng, Nguyễn Phi Hùng trình bày thì âm hưởng và ấn tượng về bài hát Đất nước trọn niềm vui của Hoàng Hà do Trung Kiên hát trong ngày hội non sông ấy vẫn là đặc sắc và đáng ghi nhớ nhất.
Đó là tình cảm hồ hởi sung sướng của toàn dân tộc mà Hoàng Hà đã diễn đạt thay:
“Ta đi trong muôn ánh sao vàng rừng cờ tung bay
Rộn ràng bao mê say những bước chân dồn về đây
Sài Gòn ơi!
Vững tin đã bao năm rồi một ngày vui giải phóng
Ta nghe vang như tiếng Bác Hồ dậy từ non sông
Rạo rực sao hôm nay. Bác vui với hội toàn dân
Thành đồng ơi!
Sắt son đã vang khải hoàn
Ôi hạnh phúc vô biên
Hát nữa đi em những lời yêu thương”
Và đoạn tiếp theo, như nghe văng vẳng câu hò Đồng Tháp:
“Hò ơ ớ hò ớ hò
Hội toàn thắng náo nức đất nước
Ta muốn bay lên say ngắm sông núi hiên ngang
Ta muốn reo vang hát ca muôn đời Việt Nam
Tổ quốc anh hùng
Ôi quê hương dẫu bao lần giặc phá điêu tàn mà vẫn ngoan cường
Giành một ngày toàn thắng. Đẹp quá!
Đời rực sáng những ánh mắt lấp lánh
Ta muốn ôm hôn mỗi tấc đất quê hương
Ta muốn ca vang bước chân những người chiến sĩ giải phóng kiên cường
Đêm hoa đăng những môi cười là bó hoa đời tươi thắm tuyệt vời
Giành một ngày toàn thắng
Rạng rỡ Việt Nam!”
Cám ơn nhạc sĩ Hoàng Hà đã viết nên bản hành khúc vừa hùng tráng vừa da diết tình cảm yêu thương và kiêu hãnh của dân tộc Việt Nam.
_____
(*) Tư liệu do nhạc sĩ Hoàng Lương, con trai nhạc sĩ Hoàng Hà cung cấp.

                                                                                                                                                  Tác giả: PGS - TS Trần Thế Bảo