NSND Lê Dung tên thật là Đoàn Lê Dung. Do thời gian chiến tranh loạn lạc nên bạn không được biết chính xác ngày sinh, nơi sinh của mình. Về sau bạn chọn tháng 6 năm 1951 làm ngày sinh.

Bạn sống cùng bố mẹ trong một căn nhà nhỏ ở khu vực cầu 1, phường Cao Xanh của TX Hòn Gai (thành phố Hạ Long ngày nay).

Ngày ấy, Lê Dung một nửa ngày đi học còn nửa ngày phụ mẹ làm ruộng, gánh rau ra chợ bán. Lúc đó, Lê Dung là một cô bé lớp 8 nhỏ thó, gầy gò xanh xao mà đã gánh được gánh rau rất nặng. Mê ca hát và có năng khiếu, dung mạo lại ưa nhìn nên Lê Dung sớm được mọi người chú ý. Bạn được tuyển vào CLB Thiếu nhi Hạ Long, đi diễn, đi hát phục vụ ở Hạ Long.

Có một lần cả đội của Lê Dung được báo đi hát phục vụ đoàn khách quý. Hát xong đâu đấy rồi, thấy hai người đàn ông lịch thiệp đến xoa đầu khen hát hay nhưng bảo các cháu gầy và xanh lắm, phụ trách phải quan tâm đến các cháu. Sau đó, mọi người mới biết đó là hai nhà lãnh đạo của Nhà nước.

Sự nghiệp ca hát chuyên nghiệp của Lê Dung bắt đầu năm 17 tuổi khi đầu quân vào Đoàn Văn công Quân khu Tả Ngạn. Năm đó, Lê Dung thi đỗ đại học ngành y nhưng lại bỏ không học, quyết tâm theo con đường ca hát. Bạn đi diễn khắp nơi, hát trên thao trường, dưới hầm mỏ, hát cho chiến sĩ vững tay súng chiến đấu bảo vệ bầu trời miền Bắc thân yêu.

Và...

...Có một chiều, trong căn phòng nhỏ của mình, Lê Dung được tiếp một người khách lạ. Ông không còn trẻ, mặc một bộ đồ bà ba đen có nhiều vệt mốc loang lổ, sau lưng khoác một chiếc balô cóc và ở cổ quấn một chiếc khăn rằn. Nhìn ông, ai cũng hiểu rằng đó là một sĩ quan quân đội vừa từ chiến trường Nam Bộ ra.

- Xin lỗi, đồng chí là Lê Dung?
- Vâng ạ.
- Trời.
Ông ta thốt lên, thêm một lần nhìn ngắm Lê Dung, rồi xúc động nắm lấy tay cô.
- Thế là tôi tìm được đồng chí rồi...
Lê Dung chưa hết ngỡ ngàng, thì thấy ông ta lúi húi lôi từ ba lô cóc ra một gói giấy nhỏ:
- Tôi đã giữ cái này hơn cả mọi báu vật của mình để đưa tận tay đồng chí đây...
- Nhưng... cái gì thế ạ?...
- Tôi cũng không biết nữa, chỉ biết rằng trong mặt trận mãi tận trong B2 kia - có người nhờ tôi chuyển gói quà này đến đồng chí, bằng bất cứ giá nào cũng phải chuyển tận tay cho đồng chí...
Thực sự là Lê Dung hết sức ngạc nhiên. Bởi, ở mặt trận mà ông ta đã ở - Mặt trận Nam Bộ - Dung có một ai thân thiết để gửi quà cho cô đâu...
Dường như hiểu được niềm băn khoăn này, người sĩ quan quân đội nói với cô:
- Thú thật với đồng chí là chính tôi cũng không biết ai là chủ nhân của gói quà này nữa. Được biết tôi ra Bắc công tác, ở Trạm giao liên kia có một cô gái giao liên đã gửi tôi và nhờ chuyển đến tận địa chỉ người có tên ghi ngoài bìa. Nhưng như cô gái đó tâm sự, cô cũng không phải là chủ nhân của gói quà, mà được nhận lại từ tay một đồng chí khác. Nghe đâu, đồng chí ấy cũng lại là người được một đồng chí khác gửi... Tôi chỉ biết mình là người được gửi gắm cuối cùng - Mà chưa chắc, bởi trên đường đồng chí biết rồi đấy, bao là bom đạn và tai họa, nên tôi có mệnh hệ gì thì gửi lại những người khác nữa...
Nhưng dù sao thì bây giờ tôi cũng đã tìm đến tận đồng chí rồi, thực hiện được lời gửi gắm của bao đồng chí khác. Mong đồng chí nhận cho.
Thoảng trong gió, nghe như có một tiếng còi tàu vọng lại từ rất xa. Người sĩ quan giật mình, khoác vội chiếc ba lô lên vai:
- Thú thực với đồng chí, tôi vừa chân ướt chân ráo xuống tàu ở Hà Nội. Thấy có tàu đi Hải Phòng, tôi leo vội lên để xuống đây đi tìm đồng chí! Giờ tôi phải quay ra ga ngay cho kịp tàu về. Hết đêm nay, ngày mai lại thêm một chuyến tàu nữa mới gặp được vợ con, làng xóm. Gần 10 năm xa cách rồi. Thôi tôi phải đi ngay không muộn nhé.
Nói rồi, ông đẩy cửa lao vội đi, không kịp uống ly nước Dung rót ra mời ông, cũng không kịp nhận từ Lê Dung lời cảm ơn - mà lẽ ra nếu không vì quá kinh ngạc và xúc động - Lê Dung phải nói ra thành lời sớm hơn.

***

Còn lại một mình trong phòng, Lê Dung càng bàng hoàng hơn. Cô vẫn chưa dám mở gói quà ra, mà cứ cầm hoài trên tay để nhìn ngắm và băn khoăn tự hỏi: Của ai? Của ai thế nhỉ?

Một người bạn nào đó trong lũ bạn tuổi thơ ở các xóm thợ nghèo của thị xã Hòn Gai quê hương, nay đã vượt Trường Sơn vào Nam chiến đấu ư? Hay một người lính nào đó trong những đoàn quân mà Dung đã hát phục vụ trước lúc họ ra đi vào chiến trường? Thật ra, đã có một người bạn tuổi thơ, một người lính nào đã là của riêng cô, để thân thiết, để săn sóc và gửi quà cho cô vậy đâu. Thế thì của ai?

Không thể nén được sự tò mò nữa, Dung mở gói quà và câu hỏi trên đã liền được giải đáp, khi cô thấy ở bên trong, ngoài một chiếc khăn nilon đỏ thắm, có một lá thư mà ở cuối không phải chỉ có một chữ ký:

"Đồng chí Lê Dung thân mến.
Chúng tôi là những người lính đang chiến đấu bên bờ sông Vàm Cỏ Đông xa xôi. Trong chúng tôi, có một số anh em vừa được tăng cường từ đồng bằng sông Hồng vào và đêm trước ngày lên đường, đã được nghe tiếng hát tiễn đưa đầy cảm xúc của đồng chí dưới chân đèo Yên Tử...

Cho đến hôm nay, tiếng hát tuyệt vời ấy vẫn đang cùng chúng tôi chiến đấu ở chiến trường ác liệt này. Dẫu là trong tiểu đội có anh em quê ở miền Nam chưa một lần được gặp gỡ, được thưởng thức tiếng hát của đồng chí, nhưng chỉ được nghe thuật lại đã đem lòng ái mộ.

Nếu có thể, đồng chí hãy đến với chúng tôi nhé. Chúng tôi rất thiết tha mong muốn có ngày được đón đồng chí ở mặt trận miền Đông xa xôi này và được nghe đồng chí hát những bài ca hay và đẹp nhất.

Biết ngoài đó mùa này nhiều gió lạnh, chúng tôi xin tặng lại đồng chí chiếc khăn nilon, chiến lợi phẩm của đơn vị, để đồng chí quàng cổ giữ gìn sức khỏe và giọng hát mỗi khi gió mùa Đông Bắc tràn về...".

Lá thư chỉ có vậy, ngắn gọn, mộc mạc. Và bên dưới có 11 chữ ký của các chiến sĩ trong tiểu đội, dưới một tên chung: Những người lính bên sông Vàm Cỏ.

Lá thư cùng chiếc khăn run lên trong tay Lê Dung. Trên đôi mắt cô, rơi xuống những dòng nước mắt. Cô bước vội ra bên ngoài. Bầu trời đêm đầy sao. Cô cứ đi, dù không biết sẽ đi về đâu. Trước mắt cô là bập bùng ngọn lửa, là cái đêm ấy dưới chân đèo Yên Tử, là ánh mắt các chiến sĩ sẽ lên đường vào Nam chiến đấu và đang lặng lẽ ngồi lắng nghe tiếng hát của cô. Đêm ấy cô đã hát - hát bằng cả tâm hồn mình để phục vụ các anh - những người sắp đi xa. Tiếng hát ấy của cô - thật không ngờ là các anh ấy đã mang theo cả vào những chiến dịch, những trận đánh. Và ở nơi xa xôi và ác liệt ấy, các anh đã không quên cô - một người đồng đội - một người em gái nhỏ hậu phương.

Lê Dung vẫn cứ mải miết bước đi trên đường. Trong bóng đêm, chiếc khăn trong tay cô cứ bừng lên như một ngọn lửa nhỏ. Cô choàng nó lên ngực mình. Ước gì ngay từ bây giờ, với chiếc khăn cháy đỏ này, cô được băng tới những trận địa xa xôi ven dòng Vàm Cỏ Đông, hát cho các anh nghe những bài ca hay đẹp nhất của mình...

***

Nhưng qua nhiều năm tháng, mong ước đêm ấy và của rất nhiều ngày sau của Lê Dung không một lần được thực hiện.

Bởi là ca sĩ của một đoàn quân khu, nên phạm vi hoạt động chính của Lê Dung chỉ trong vòng quân khu của mình. Thảng có lần đi xa hơn, cũng chỉ tới những trận địa Khu IV cũ (bao gồm Nghệ Tĩnh, Quảng Bình, Vĩnh Linh...). Có một lần, đoàn cô được lệnh tới Trường Sơn, để hát phục vụ những người lính vận tải, cao xạ, những cô gái giao liên ở đây. Và Lê Dung đã run người lên vì cảm động trước quyết định ấy, tưởng rằng cô sẽ có dịp vào tận cuối dãy Trường Sơn, tới cả dòng Vàm Cỏ xa xôi... nhưng thật đáng tiếc là chỉ đúng tới giữa Trường Sơn, đoàn của cô lại có lệnh quay về. Cái đêm chia tay ở Trường Sơn để quay lại ấy, Lê Dung đã lại khóc. Thế là thêm một lần, tắt đi niềm mong ước đến với những người lính bên sông Vàm Cỏ của mình...

Cho đến ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, đoàn nghệ thuật của Dung mới được vào Sài Gòn và các tỉnh Nam Bộ. Buổi lên đường, tâm hồn Dung như được chắp cánh. Cô choàng ngay chiếc khăn đỏ vốn được cất giữ một cách nâng niu, trân trọng lên ngực. Cô hy vọng màu khăn sẽ như một lời vẫy gọi, một tín hiệu nhận biết với các anh. Cô hy vọng ở một sân khấu nào đó, với chiếc khăn đỏ này trước ngực, các anh sẽ nhận ra cô, sẽ chạy ào lên với cô và rồi cô sẽ xiết chặt tay các anh, sẽ ôm hôn thật thắm thiết các anh nữa và sẽ hát tặng các anh tất cả các bài hát mà cô ấp ủ trong tâm hồn biết bao ngày tháng qua dành để tặng các anh.

Nhưng kỳ lạ thay, đã qua nhiều đơn vị, qua nhiều sân khấu, đã gặp nhiều chiến sĩ, mà Dung vẫn chưa gặp được các anh. Không còn cách nào khác, cô đành đi đến một quyết định: vào thẳng Bộ Tư lệnh quân khu để hỏi thăm…

... Ít giờ sau, từ cửa Bộ Tư lệnh quân khu có một người con gái đi ra, chiếc khăn choàng đỏ thấm đầy nước mắt. Cô được người sĩ quan quân lực cho hay: những người lính ấy - cả 11 người lính ấy - đã lần lượt ngã xuống anh dũng dọc đôi bờ Vàm Cỏ Đông..