Trong tâm thức người Việt, hình ảnh biên giới dường như là một khái niệm vừa đẹp đẽ vừa thiêng liêng. Nó đã là nguồn cảm hứng cho hàng chục sáng tác của các nhạc sĩ thuộc nhiều thế hệ, đến mức sẽ là không quá nếu nói rằng chúng ta có cả một dòng "nhạc biên giới".

“Có nơi nào đẹp hơn?”

Hẳn nhiên là không phải nhạc sĩ nào cũng từng đặt chân tới miền địa đầu của Tổ quốc, thậm chí có người chưa một lần đến nơi đó để lấy "thực tế". Nhưng tất cả các sáng tác về chủ đề này đều làm toát lên hình ảnh biên cương với một nét chung: đẹp.

Đẹp nên thơ:

Em ơi, có nơi nào đẹp hơn
chiều biên giới
khi mùa đào hoa nở
khi mùa sở ra cây
lúa lượn bậc thang mây
mùi tỏa ngát hương bay...

Chiều biên giới - Nhạc: Trần Chung, Thơ: Lò Ngân Sủn

Cũng như một số nhạc sĩ lấy biên giới làm nguồn cảm hứng sáng tác mà chưa hề thực sự tới "nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt", người nghe có thể chưa một lần đến biên giới. Nhưng đâu có sao, âm nhạc sẽ đưa chúng ta tới vùng đất ấy, để ta đứng trên đỉnh núi cao thăm thẳm, nhìn khoảng không bao la, mây chiều và khói lam nhà ai bảng lảng dưới bản làng…

Gửi em ở cuối sông Hồng - nhạc: Thuận Yến, thơ: Dương Soái

Có sức sống mãnh liệt nhất trong dòng nhạc biên giới vẫn là các bản tình ca. Đậm chất trữ tình, chan chứa tình cảm đôi lứa, đó là điều làm nên sự khác biệt giữa dòng nhạc biên giới với dòng ca khúc trong hai cuộc chiến chống Pháp và nhất là chống Mỹ. Nếu như nhạc thời chiến tranh chống Mỹ (kể cả tình ca) có phần hào hùng, mang tính cổ vũ chiến đấu cao hơn, thì những khúc tình ca biên giới giờ đây nhiều tình cảm với nỗi nhớ nhung được tô đậm hơn. Ở đây, tình yêu đôi lứa hòa quyện một cách nhuần nhuyễn với tình yêu quê hương đất nước, không hề có sự “lên gân”, “hô khẩu hiệu”. Nói cách khác, nếu nhạc chống Mỹ còn nhiều bài “cứng” thì các ca khúc thời kỳ này mềm mại hơn hẳn, trữ tình hơn hẳn.
Chính vì thế, những bản ballad cách mạng này dễ đi vào lòng người và có sức sống bền lâu. Không ai quên được những nét nhạc và lời ca tha thiết tình cảm của Hoa sim biên giới

Hoa sim biên giới - ST Minh Quang

Thiếu tướng, nhạc sỹ Vũ Hiệp Bình, Phó Chính uỷ Bộ đội biên phòng (BĐBP), người đã hơn 40 năm khoác trên vai màu xanh áo lính, và có rất nhiều tác phẩm giá trị trong kho tàng ca khúc viết về BĐBP nói riêng, hình tượng người lính nói chung. “Chiều biên giới” sáng tác năm 1999, đạt giải Ba của Hội nhạc sỹ Việt Nam và được bình chọn một trong 10 ca khúc được yêu thích nhất về đề tài "Người lính và chiến tranh cách mạng"

Chiều biên giới - ST: Vũ Hiệp Bình

Do thói quen của nhiều khán thính giả Việt Nam là lấy luôn những từ đầu tiên của ca khúc làm tên bài hát, nên bài “quan họ mới" Lời thương ta ngỏ cùng nhaucủa nhạc sĩ Đức Miêng đã bị nhiều người gọi nhầm là Chiều biên giới.
Bài Chiều biên giới thứ ba là của nhạc sĩ Nguyễn Văn Hiên, sáng tác khi ông đang tham gia chiến đấu ở vùng biên giới phía tây nam của Tổ quốc, năm 1978.

Lời thương ta ngỏ cùng nhau - ST: Đức Miêng

"Hát về anh, người chiến sĩ biên cương" là một trong những ca khúc thành công của nhạc sỹ Thế Hiển. Với hình ảnh “một ba lô-một cây súng trên vai” người lính trẻ canh giữ vùng biên cương của tổ quốc trong ca từ của ông đã khiến người nghe phải lay động.
Người chiến sĩ nơi đầu tổ quốc ấy mặc gió, mặc sương vẫn vững vàng đứng gác bảo vệ giấc ngủ cho đàn em thơ, bảo vệ mùa xuân hòa bình cho đất nước. Những lời hát ca ngợi về người chiến sĩ vùng biên giới xa xôi đã đi sâu vào lòng người và còn vang vọng mãi.

Hát về anh người chiến sĩ biên cương - ST: Thế Hiển

(Nguồn: http://caobangtv.gov.vn)