Sau vài năm làm quen với chương trình truyền hình thực tế dành cho âm nhạc, khán giả không còn xa lạ với những cách tung hứng của giám khảo, cũng như cách loại hay chọn người thắng cuộc. Chất lượng của những chương trình như thế này, đã hoàn toàn phụ thuộc vào chất lượng thí sinh mỗi năm. Và nằm trong sức ép đó, không ít những định dạng dành cho ca sĩ chuyên nghiệp đang chiếm ưu thế.

Tài năng không còn là “nấm”

Sau một giai đoạn bùng nổ của những gương mặt mới, gần như nhạc Việt đang bước vào một nhịp nghỉ mới trong đời sống âm nhạc, đó chính là thiếu vắng những tài năng nổi trội. Hàng năm, các cuộc thi âm nhạc dưới định dạng truyền hình thực tế ngày một dày thêm. Ban đầu, là các cuộc thi mang tính chính thống, có quy chế tạm gọi là “truyền thống” như Sao Mai điểm hẹn, Tiếng hát truyền hình... thì khoảng 5 năm vừa qua, những định dạng tìm kiếm tài năng thực tế đã xâm lấn làm nên cơn sốt cho người xem đồng thời cũng tạo nên cơn khát thí sinh đi thi, đặc biệt là thí sinh tài năng, và thực tế chứng minh, ca sĩ triển vọng không còn là “nấm mọc sau mưa” mà thưa thớt và ngày càng hiếm gặp.

Các chương trình thực tế âm nhạc càn quét thí sinh ở mọi lứa tuổi từ cấp 1 đến trung niên, lão thành. Đương nhiên, để tạo nên một lớp nghệ sĩ biểu diễn âm nhạc mới, khán giả sẽ quan tâm nhiều hôn đến những chương trình hiện nay như: Thần tượng âm nhạc, Giọng hát Việt, Nhân tố bí ẩn, Giọng hát Việt nhí... Đây là những chương trình có khoảng thời gian lên sóng gần như khít khao và sát nhau, nối đuôi nhau. Hiện nay, Thần tượng âm nhạc đã lên được những tập đầu tiên về sơ loại. Ngoài những thí sinh có hoàn cảnh, có câu chuyện hay những tiết mục gây cười cho khán giả, Thần tượng âm nhạc năm nay cũng đang cho thấy thí sinh nổi trội quả là một bài toán ngoài dự tính, “lực bất tòng tâm” của các chương trình hiện nay. Điểm lại mùa thí sinh vừa qua, thì “Thần tượng âm nhạc” Ya Suy gần như đã mất tăm so với những gì khán giả trông đợi ở danh hiệu của anh.

Và bài toán về thí sinh chất lượng cũng đang là áp lực rất lớn đối với Giọng hát Việt. Mùa đầu tiên, ca sĩ Hương Tràm đã tạo nên một làn gió mới cho các cuộc thi tìm kiếm tài năng âm nhạc trên truyền hình. Cô gái 17 tuổi đăng quang phần nào trấn an được cơn khát thí sinh trẻ để tạo nên sức hút cho đời sống âm nhạc. Rồi đến mùa thứ 2, Giọng hát Việt lại trở nên khó khăn khi phải tìm cho ra một Quán quân thực sự xứng đáng. Tiếp tục là cô gái trẻ, nhưng lần này, Thảo My đã không còn có được sức thuyết phục mạnh mẽ như Hương Tràm mùa đầu tiên, sau 1 năm, Thảo My vẫn chưa có được một sản phẩm nào âm nhạc nào tạo được tiếng vang. Ngay sau đó, chương trình Nhân tố bí ẩn lên sóng, ngoài Giang Hồng Ngọc là thí sinh cũ từ thời Tiếng hát truyền hình đăng quang, thì đây là chương trình có cơ may tìm được sự đa dạng trong tài năng, vì đó là nhóm, hát đôi, tam ca...

Duy chỉ có những chương trình dành cho giọng hát nhí là luôn mang đến cho khán giả sự bất ngờ. Có thể các em nhỏ chưa thể nói nhiều hơn về con đường ca hát chuyên nghiệp trong tương lai, nhưng với số lượng thí sinh đông đảo, thì Giọng hát Việt nhí vẫn còn là chương trình có được sự an tâm về thí sinh.

Giải pháp cho các chương trình thực tế

Có một thực tế là các chương trình truyền hình thực tế âm nhạc đang được kì vọng quá nhiều hơn chức năng thực sự của nó. Đơn giản là những chương trình có yếu tố thi thố, bình chọn và loại thí sinh, do đó, áp lực thí sinh từ trong chính nội tại đời sống âm nhạc đã làm gánh nặng cho các chương trình như thế này. Không gì khác, một hướng đi để đáp ứng lại sự kỳ vọng của khán giả là đi sâu vào vấn đề thí sinh để khai thác cũng như tạo câu chuyện xung quanh họ để khỏa lấp ít nhiều những sự thay đổi không đồng đều của thí sinh qua mỗi năm. Ngay ở Thần tượng âm nhạc, nếu Uyên Linh được nói đến như một biểu tượng của tài năng tự nhiên, hát theo khả năng trời sinh thì Ya Suy là câu chuyện về chàng trai ở vùng núi xa xôi vẫn có thể thay đổi vận mệnh của mình nhờ một cuộc thi...

Tất cả những mảnh đời số phận, câu chuyện của thí sinh được những chương trình âm nhạc khai thác triệt để. Nhưng cũng nói lại là đã có nhiều gương mặt nổi đình đám nhờ phương thức lăng xê và xây dựng như thế này trên truyền hình. Cùng với khả năng sáng tác hợp tai giới trẻ hiện nay, Vũ Cát Tường từ một hiện tượng đáng thương của Giọng hát Việt đã bước vào làng giải trí với không ít danh hiệu và giải thưởng danh giá hiện nay. Giọng hát Việt đã làm rất thành công và lay động được khán giả về một tài năng kém may mắn về gia đình, Vũ Cát Tường được yêu mến ngay trong khi chương trình được phát sóng và nó đã lan tỏa cho đến tận hôm nay. Đây có thể xem là một trong những giải pháp rất hữu ích cho những chương trình truyền hình thực tế khi không còn đào sâu vào tài năng mà chính là câu chuyện xung quanh thí sinh.

Không còn là đi tìm kiếm những thí sinh hoàn toàn mới, các cuộc thi gần như rộng mở hơn với các tiêu chí chọn thí sinh, trong đó phải kể đến Nhân tố bí ẩn, khi mà những ca sĩ chuyên nghiệp có thể cùng thi thố với thí sinh nghiệp dư. Rồi đến các chương trình giải trí hoàn toàn của người nổi tiếng, ca sĩ chuyên nghiệp cũng lên sóng nhiều hơn, một phần tạo ra được nhiều chương trình giải trí, đồng thời giảm được áp lực về thí sinh mới hiện nay. Thoạt nhìn đó là những định dạng chương trình hoàn toàn khác nhau, một dành cho thí sinh nghiệp dư, một là ca sĩ chuyên nghiệp nhưng rõ ràng đã có những chương trình giao thoa về mặt thí sinh. Nhưng cuối cùng, khán giả vẫn đang tạo áp lực lớn hơn cho các chương trình thế này, đó là chất lượng của một giải thưởng, rõ ràng những nhà sản xuất và ban giám khảo của các cuộc thi dù dưới hình thức nào cũng đang phải tìm cho mình một hướng giải thích hợp lý nhất mỗi khi đưa ra kết quả chung cuộc cho một tài năng mới xuất hiện.

(Nguồn: Tạp chí Âm nhạc Việt Nam)