NỐT LẶNG TRONG BẢN TÌNH CA
(Nghe ca khúc “Chiếc vòng cầu hôn” – Trần Tiến)

“Vòng tay cầu hôn, tình yêu của em
Lung linh trên cao vầng trăng dịu êm…”

Một giai điệu vô cùng thiết tha bay lên dưới trăng thanh. Chiếc vòng tình yêu đang tỏa sáng lung linh, lồng vào trái tim trong lồng ngực, thổn thức trước một mối tình vĩnh cửu - tình yêu của người lính giữa chiến trường!

Chiến tranh đã qua lâu rồi, nhưng dư âm về nó thì chưa tắt, và sẽ mãi không tắt! Bởi linh hồn là bất diệt, tình yêu là bất diệt! Nhất là tình yêu của người lính!

Nghe ca khúc “Chiếc vòng cầu hôn” của nhạc sĩ Trần Tiến, dâng tràn trong tôi là những cảm xúc vừa dịu ngọt, vừa xót xa về một mối tình đẹp thiêng liêng giữa cuộc chiến tranh tàn khốc của dân tộc.

CHIẾC VÒNG CẦU HÔN
(Giải “Bài hát hay nhất năm 1992-1993” do Đài Truyền hình Việt Nam bình chọn)

1-
Một sớm yên lành, một người lính rời xa quê nhà
Mang theo chiếc vòng tay cầu hôn
Tỏa sáng dịu dàng, một khúc tình ca đợi chờ
Theo anh theo anh trên những con đường xa,
Ru anh ru anh trong những đêm vời xa vời xa
Vòng tay cầu hôn, tình yêu của em
Lung linh trên cao vầng trăng dịu êm
Tỏa sáng ngọn núi người lính yên nằm
Ra đi mang theo mối tình đầu tiên
Em yêu cao nguyên cao nguyên đầy gió
Nơi đây ra đi bao nhiêu chàng trai
Một sớm ngồi hát bên ánh lửa rừng
Ai mang trên tay mối tình của em...

2-
Một sớm yên lành, người con gái ngồi thêu bên thềm
Lung linh chiếc vòng tay cầu hôn
Tỏa sáng dịu dàng, một khúc tình ca đợi chờ
Thương anh thương anh, thêu áo em chờ anh
Đêm đêm đêm đêm, tiếng sáo em gọi anh, gọi anh
Gọi anh gọi anh, cao nguyên đầy gió
Nơi đây ra đi bao nhiêu chàng trai
Nhìn những người lính hành quân qua rừng
Ai mang trên tay chiếc vòng của em
Em yêu cao nguyên cao nguyên đầy gió
Quê hương mênh mang tiếng sáo buồn thương
Từng đêm nằm mơ thấy bóng anh về
Bâng khuâng trên tay chiếc vòng của em
Bâng khuâng trên tay mối tình của em
Em trong tay anh mối tình dịu êm
Vòng tay cầu hôn tình yêu của em...

Nhạc sĩ Trần Tiến viết khá nhiều ca khúc về người lính và chiến tranh, như “Vết chân tròn trên cát”, “Những đôi mắt mang hình viên đạn”, “Giai điệu Tổ quốc”… Ông từng thổ lộ: “Kỳ thực tôi là người ít rõ ràng, ít mặn mà về tình yêu đôi lứa. Chắc tại vì tôi hướng đến những số phận con người cụ thể và thiên nhiên hơn, vì tôi tự nhận thấy tình yêu đôi lứa nhỏ bé hơn so với những giá trị thiêng liêng khác của cuộc đời." Cách nói của nhạc sĩ khiến tôi nghĩ tới phẩm chất cao quý của con người Việt Nam – sẵn sàng hy sinh tình riêng khi đất nước lâm nguy: “Khi Tổ quốc cần, họ biết sống xa nhau” (Nguyễn Mĩ – Cuộc chia ly màu đỏ). Tuy thế, bao giờ ta cũng thấy cái “tình riêng” đó hòa quyện trong tình yêu lớn lao với Tổ quốc ở mỗi ca khúc của ông.

Ca khúc “Chiếc vòng cầu hôn” của Trần Tiến có nhắc tới đôi vòng tay cầu hôn của người K’ho. Đối với người K’ho cũng như nhiều dân tộc thiểu số khác của Việt Nam, chiếc vòng cầu hôn là tín vật gửi trao của những đôi trai gái yêu nhau. Khi hẹn ước, bao giờ họ cũng chuẩn bị đôi vòng tay giống hệt nhau, đây chính là vật thiêng liêng, là cầu nối, là lời hứa tình yêu trăm năm không đổi, là lời nguyện thề phó thác gửi trao. Nét đẹp truyền thống này đã được bao thế hệ lưu giữ, trân trọng thiêng liêng. Khi chia sẻ về hoàn cảnh sáng tác ca khúc, nhạc sĩ kể, năm xưa trên đường hành quân, đêm rừng sương lạnh, ông gặp một người lính trẻ nằm chết bên đường: “Bên cạnh xác của người lính có chiếc vòng đó, dịu dàng dưới ánh trăng. Vậy là lời cầu hôn vẫn còn nguyên trên mặt đất này, mà người lính thì ra đi mãi mãi. Ở một ngọn núi xa vời kia, có một người con gái cũng đeo chiếc vòng như thế, và chờ đợi. Nhưng mãi mãi anh không bao giờ trở lại…” (Trần Tiến). Và thế là “Chiếc vòng cầu hôn” đã như một mạch nước ngầm lan tỏa khắp tâm hồn, thủ thỉ kể với ta về một chuyện tình thiêng liêng và xúc động…

Bài hát có 2 đoạn, đoạn thứ nhất nói về người lính ra trận, đoạn thứ hai bộc lộ tâm tình người con gái quê nhà. Hai con người, hai không gian khác nhau, nhưng lại có những điểm tương đồng, và hình ảnh, giai điệu lời ca trùng lặp đã tạo nên sự song hành quấn quyện gắn bó không rời! Đây là chiếc vòng cầu hôn trên tay người con trai:

Một sớm yên lành, một người lính rời xa quê nhà
Mang theo chiếc vòng tay cầu hôn
Tỏa sáng dịu dàng, một khúc tình ca đợi chờ
Theo anh theo anh trên những con đường xa,
Ru anh ru anh trong những đêm vời xa vời xa

Rõ ràng là thời chiến, vậy mà lời ca vô cùng bình yên, thiết tha, trải dài như dòng sông, vút cao như ngọn núi: “Một sớm yên lành, một người lính rời xa quê nhà…”. Không có cảm giác là anh đi vào chiến trường, mà chỉ như đi đâu đó xa xôi, rồi sẽ trở về, vì đó là “một sớm yên lành”. Vì sao vậy? Vì anh “mang theo chiếc vòng tay cầu hôn”, chiếc vòng em trao, tình yêu em gửi gắm, sức mạnh tiềm ẩn từ trái tim sẽ theo anh mọi nẻo đường, tiếp cho anh nguồn sống, ru anh “những đêm vời xa”. Chiếc vòng nhỏ bé thôi, nhưng nó có ánh sáng của trái tim, có lời ru dịu dàng của quê hương xứ sở. Những ca từ đẹp và âm điệu của nhạc cứ thầm thì, thầm thì… mà khiến lòng người thổn thức…

Và đây, chiếc vòng trên tay người con gái hậu phương:

Một sớm yên lành, người con gái ngồi thêu bên thềm
Lung linh chiếc vòng tay cầu hôn
Tỏa sáng dịu dàng, một khúc tình ca đợi chờ
Thương anh thương anh, thêu áo em chờ anh
Đêm đêm đêm đêm, tiếng sáo em gọi anh, gọi anh

Cũng chính trong “một sớm yên lành” ấy, khi anh lên đường, cô gái ở lại với chiếc vòng anh trao. Bàn tay đeo vòng của cô mềm mại thêu hoa cho cuộc sống, thêu cả mơ ước và khát khao. Đôi vòng ở hai nơi, cùng lung linh tỏa sáng dịu dàng: “Lung linh chiếc vòng tay cầu hôn”, cùng cất lên “khúc tình ca đợi chờ”. Lời ca ở hai đoạn có sự lặp lại đầy ngụ ý, và rồi những nét rất riêng trong tâm tư mỗi người dần hé lộ: Nếu như với anh, chiếc vòng theo anh, ru anh mỗi bước quân hành, thì với em, chiếc vòng là nỗi nhớ niềm thương thủy chung, chất chứa bao nhiêu khắc khoải, nghe da diết cháy lòng: “Thương anh thương anh, thêu áo anh, chờ anh - Đêm đêm đêm đêm, tiếng sáo em gọi anh, gọi anh”. Và từ tiếng gọi tình yêu, đoạn điệp khúc của bài ca đã bay vút lên:

Vòng tay cầu hôn, tình yêu của em
Lung linh trên cao vầng trăng dịu êm
Tỏa sáng ngọn núi người lính yên nằm
Ra đi mang theo mối tình đầu tiên
Em yêu cao nguyên, cao nguyên đầy gió
Nơi đây ra đi bao nhiêu chàng trai
Một sớm ngồi hát bên ánh lửa rừng
Ai mang trên tay mối tình của em...

Lời ca đẹp quá, khi mà âm nhạc của Trần Tiến mang đậm chất thơ ở hình ảnh rạng ngời này: Trên bầu trời cao mênh mông kia, vầng trăng tròn đầy đặn tỏa sáng thanh bình, còn nơi ngọn núi mà người lính đi qua, chiếc vòng cầu hôn thật đẹp, thật tròn, cũng đang chiếu sáng lòng anh. Đến đây, bỗng thấy nghẹn ngào khi nghe hát: “Tỏa sáng ngọn núi người lính yên nằm – Ra đi mang theo mối tình đầu tiên”. Hình ảnh người lính hy sinh trên đường hành quân mà chiếc vòng vẫn tỏa sáng bên anh trong lời kể của nhạc sĩ Trần Tiến bỗng khiến lòng đau nhói: “Vậy là lời cầu hôn vẫn còn nguyên trên mặt đất này, mà người lính thì ra đi mãi mãi.”. Có bao nhiêu người trai trẻ đã ra đi như thế, để lại những lời cầu hôn dang dở giữa nhân gian? Và nơi quê nhà, có biết bao người con gái vẫn “Đêm đêm đêm đêm, tiếng sáo em gọi anh, gọi anh…”. Em gọi anh nơi nào? Tiếng em gọi vọng vang giữa “trời xanh đầy gió”, “cao nguyên đầy gió”. Tiếng sáo em mênh mang thương nhớ đêm trường. Cả đời, cả kiếp này, chiếc vòng anh trao sẽ theo em, theo em mãi mãi, trong cả những giấc mơ, như anh “ra đi mang theo mối tình của em”…

“Nơi đây ra đi bao nhiêu chàng trai…”. Họ, những con người trẻ tuổi ấy, hình như vẫn còn đâu đó giữa cánh rừng này, trên ngọn núi này, giữa cao nguyên lộng gió này. Từng đêm, tiếng hát của họ vẫn thổi bùng ánh lửa, chiếc vòng cầu hôn vẫn khăng khít vòng tay. “Ai mang trên tay chiếc vòng của em?” “Em trao tay anh mối tình dịu êm…”. Lời ca cuối cùng trở lại giọng thì thầm, thiết tha mà khiến trái tim tôi thắt lại. Người lính đã hy sinh, nhưng tình yêu của họ là vĩnh cửu. “Lời cầu hôn vẫn còn nguyên trên mặt đất này”, như nỗi khát khao về tình yêu, về sự sum họp, về hạnh phúc lứa đôi sẽ như ngọn lửa hồng không bao giờ tắt, như chiếc vòng tay sáng mãi, lung linh…

Vòng tay cầu hôn, tình yêu của em…
Em trong tay anh mối tình dịu êm...

Ấm áp, dịu dàng. Lời ca hay lời thơ? Tiếng nhạc hay tiếng lòng? Thổn thức, nghèn nghẹn trong vòng tay tình yêu ôm em tha thiết nồng nàn. Anh sẽ chẳng xa đâu, vì bóng hình anh, trái tim anh đã lồng trong chiếc vòng em đeo suốt đời. Phải không anh?

Chiến tranh vùi dập số phận con người, nhưng bất lực trước tình yêu! Những giọt lệ này, xin hóa thành nốt lặng trong bản tình ca về Trái tim Người lính!

19/12/2103

(Nguồn: http://baicadicungnamthang.net)