Vẫn Dance, Pop, Rock... kể cả Opera, nhưng năm 2013 là một năm đáng nhớ của những sự thay đổi ngoạn mục từ phía sáng tác lẫn biểu diễn. Xu hướng âm nhạc chuyên sâu, không tham khán giả mà đi chọn phần tinh túy đã tạo nên hơi thở, dòng chảy mới cho làng nhạc trong suốt một năm vừa qua.

Nhạc thị trường “nhường ngôi”

Như giai đoạn tập nói của một đứa trẻ, nhạc Việt trong 3 năm tìm kiếm cho mình một thanh âm trưởng thành từ tư duy, sáng tạo cho đến cả hình thức thể hiện bên ngoài. Đó là giai đoạn gần như quá độ của làng nhạc trẻ khi ngày càng tiệm cận với những trào lưu thế giới. Nhạc Việt chúng ta có tiếp cận, đón nhận và chắt lọc nhưng chưa đủ thuần chất để đẩy lùi tạp chất, do đó gần như mất hẳn gần 3 năm để nhạc thị trường chiếm lĩnh thị trường. Tuy nhiên, nhìn vào sự vận động cần thiết đó, khán giả cũng cần có thời gian để nâng tầm thẩm mỹ đuổi kịp với xu hướng. Trong cuộc đua song hành, rõ ràng, năm 2013 là năm khởi nguồn cho sự tương hợp giữa những khán giả nghe mới và cả cách làm mới của người nghệ sĩ.

Gần như mất bóng của nhạc “thị trường” dễ dãi, những dòng nhạc được cho là khó nghe đã trở lại và có sức sống mãnh liệt hơn. Khó nghe ở đây không đồng nghĩa với những dòng nhạc chỉ làm cho “một người” mà chính là cái khó trúc trắc về mặt ý tưởng sáng tạo, âm thanh, ngôn từ. Đó là xu hướng tất yếu kéo theo sau một khoảng thời gian dài chúng ta quá dễ dãi với chính mình, gần như thỏa hiệp với cái xu thế vội vã để chọn nhạc như “mì ăn liền”. Tuy nhiên, chính khoảng thời gian đó, đủ để các ca sĩ, nhạc sĩ nhìn lại mà tìm một hướng đi sẽ không bao giờ lặp lại. Thêm vào đó, sự giao thoa giữa cũ và mới cũng làm nên diện mạo các xu hướng âm nhạc trong một năm vừa qua.

Không phải ngẫu nhiên mà những ca khúc bị cho là quá dễ dãi mất tích trong đời sống âm nhạc, chính bộ ba sáng tác – biểu diễn – thưởng thức đã tẩy chay nó một cách tích cực nhất trong năm 2013. Ở Việt Nam, chúng ta gần như ít thấy nhiều diễn đàn tẩy chay trực diện hoặc gần như đến cực đoan nhạc thị trường, nhưng chóng đói rồi cũng chóng ngán ở nhu cầu của người nghe đã quay lưng với cái gọi là thừa mứa một loại nhạc hao hao giống nhau, hát và diễn cũng giống nhau, có khi trang phục cũng không thể làm khác. Nhạc sĩ trẻ trong thời gian qua đã tìm thấy nhiều hơn con người cá nhân trong sáng tác. Họ không đuổi theo dòng thị trường, mà chỉ nhìn vào phản ánh thực tế gu thẩm mỹ của khán giả, tương quan trong sở thích cá nhân làm nên giá trị, và những xu hướng trẻ trung năm 2013.

Bất kể sự quen thuộc hay sáng tạo hoàn toàn mới mẻ, hướng tiếp cận và đón nhận trong năm qua chính là sự chuyên sâu, đi tìm giá trị cốt lõi, làm nên tinh thần cho âm nhạc thuần túy nhiều hơn là chỉ để thỏa mãn tính giải trí tức thời. Khán giả đang có xu hướng chọn một trong ba cách nghe nhạc rất cụ thể, một là hoài cổ nhưng đòi hỏi cách tân ở dòng nhạc xưa. Thứ 2 và chiếm lĩnh gần như ngôi đầu chính là nhạc có tiết tấu nhanh, giai điệu hiện đại và thứ 3 chính là world music. Trong từng cách nghĩ và cách làm cụ thể, mỗi xu hướng có những cái tên đại diện đủ sức thuyết phục người nghe.

Như một mạch ngầm không thể thiếu chính là mảng ca khúc xưa và Bolero. Sức sống của những dòng nhạc này gần như không nằm trong sự chi phối của thời gian, nó có trong tiềm thức người nghe và chỉ được kế thừa ở người sáng tạo nên bản hòa âm phối khí mới và ca sĩ mới trình diễn. Lượng khán giả dành cho dòng nhạc này không hề vơi đi mà nó được bổ sung thêm độ tuổi trẻ hơn khi cách làm mới của các sĩ đã được tiếp nhận. Lệ Quyên, Đàm Vĩnh Hưng, Phương Thanh... đều là những đại diện mới mẻ so với những cái tên kỳ cựu trước kia như Giao Linh, Phương Dung...

Một năm qua, chúng ta không thể phủ nhận sự thành công của những sáng tác mang yếu tố cá nhân mới và họ còn rất trẻ, có khi không theo dòng, hay chỉ hoạt động âm nhạc theo kiểu underground, nhưng đã có tác động mạnh mẽ lên đời sống âm nhạc giới trẻ. Phạm Hồng Phước, Vũ Cát Tường, Hoàng Tôn, Tiên Cookies... là những đại diện mới mẻ cho trào lưu sáng tác “cá nhân” nhiều hơn là hòa mình vào một dòng nào đó. Sáng tác của họ có chất gì? Vẫn Pop Ballad nhẹ nhàng, tại sao gọi là mới? Bởi cách tư duy trong ngôn ngữ âm nhạc của họ rất trẻ, được khán giả trẻ đón nhận ngay nhưng lại không thị trường, hời hợt. Đây là điểm sáng đáng cỗ vũ cho một tinh thần âm nhạc mới trong giới trẻ hiện nay.

Nhiều xu hướng âm nhạc đang thịnh hành cùng lúc. Khán giả bắt đầu chi nhỏ ra theo tiêu chí và cách chọn lựa thích hợp chứ không còn là một thị trường âm nhạc hỗn loạn như trước kia. Năm 2013 chính là năm manh nha rất nhiều yếu tố căn bản để thay đổi cả một diện mạo âm nhạc trẻ. Đôi khi nó khá mơ hồ nếu đi tìm một phương thức cụ thể nhưng lại rất thực tế khi đánh giá từng sản phẩm âm nhạc cụ thể. Đó chính là quy luật tất yếu khi mọi cái hay, cái đẹp của nghệ thuật sáng tạo đều phải có cái gốc và căn bản của nó, không thể vay mượn hay sao chép.

Xu hướng nào đang lên ngôi?

Dòng nhạc có tiết tấu và âm thanh electronic vẫn đang được khán giả trẻ rất yêu thích, không những vậy nhiều nhạc sĩ cũng theo đuổi dòng nhạc này. Dance Pop và Dance gần như có mặt trong khắp các album ca nhạc Hot trên thị trường. Không chỉ là những ca khúc được mix dành cho đối tượng khán giả thích nghe nhạc trong Bar, Club. Mà chúng ta đã có nhạc Dance Pop đúng chất, mang màu sắc riêng. Như album “Queen of the night” của DJ Hoàng Anh và hai giọng hát Opera đình đám Ngọc Tuyền và Triệu Yên không chỉ gây chú ý giới chuyên môn trong nước, còn có đêm diễn thành công trong chuỗi ngày Liên hoan âm nhạc châu Âu tại Việt Nam vừa qua. Đó là một ví dụ rất cụ thể cho việc kết hợp giữa Dance và Opera. Đến hôm nay, dư âm của dự án âm nhạc này vẫn tiếp tục được ủng hộ.

Một điển hình khác chính là ca sĩ Thu Minh với Dance Pop và nhận được giải thưởng MTV, hơn nữa Thu Minh đang tạo ra xu hướng Dance Pop và trào lưu biểu diễn. Dance không hẳn Thu Minh mới theo đuổi trong năm nay, nhưng một vệt dài từ album do nhạc sĩ Võ Thiện Thanh thực hiện đến nay là các sáng tác mới của Dada dành cho Thu Minh chính là một con đường chỉnh chu dành cho một ca sĩ nhạc Dance đúng chất. Thêm vào đó, những nhân tố hậu bối như Hoàng Thùy Linh cũng tạo nên cơn sốt mới với phong cách âm nhạc cực kỳ hiện đại.

Sự giao thoa giữa cũ và mới, truyền thống và hiện đại đã và sẽ tiếp tục được làm mới trong những xu hướng âm nhạc. World music, một dòng nhạc tưởng chừng như rất khó tiếp cận lại là một dòng nhạc được nhiều ca sĩ chuyên nghiệp theo đuổi đến tận cùng. Và năm 2013, cũng là năm chứng kiến 2 sản phẩm có thể nói tìm được tiếng nói chung với khán giả nhiều nhất. Đó là ca sĩ Tùng Dương có album “Độc đạo”, nhóm Năm dòng kẻ có album “Yêu”... Rõ ràng, sự phân tầng trong cấu trúc khán giả luôn cần thiết để thấy một nền âm nhạc phát triển đa chiều và luôn tồn tài những giá trị mới để chúng ta tìm tòi, tìm hiểu nó.

(Nguồn: Tạp chí Âm nhạc Việt Nam số 33 - Số Xuân)