Nhạc rock là gì là câu hỏi của rất nhiều người đặc biệt là lớp trẻ. Trên thế giới cho đến nay không có môt định nghĩa rõ ràng nào về nhạc rock, nó chỉ là một quy ước được mọi người mặc nhiên công nhận như những tiên đề trong toán học hoặc nguyên lý trong vật lý. Thế nhưng điều gì để người ta phân chia ban nhạc này là rock ban nhạc kia là cổ điển (classic), nhạc pop hoặc bán cổ điển (semi classic), đồng quê (country)…. Hoặc ban này là soft rock ban kia là hard rock, heavy, metel rock…? Nó vẫn là những quy ước nhưng đến đây thì đã có những tính chất rõ ràng hơn của mỗi ban nhạc, mỗi ca sĩ, mỗi nhạc công đã tạo nên những chất liệu sáng tạo nào để làm nên tên tuổi của họ. Chúng ta hãy cùng xem lại quá trình hình thành và phát triển của dòng nhạc đã cuốn hút nhiều thế hệ tuổi trẻ khắp thế giới này cho đến nay.

Trước những năm 1950 âm nhạc thế giới chủ yêu là nhạc cổ điển với những bản nhạc đã được thẩm định và lưu giữ hàng trăm năm có hình tượng âm nhạc rõ ràng chủ yếu phục vụ giai cấp quý tộc và tầng lớp thượng lưu. Đến những năm 50 bắt đầu xuất hiện một số dòng nhạc phục vụ đa số công chúng bình dân được gọi là nhạc pop với một số ban nhạc rock & roll, country, semi classic…. Có thể kể tên một số ban như Shadow, Lobo, The Ventures, The Animals….các ban nhạc này chơi nhạc và hát với nững giai điệu đẹp, êm ái, giọng hát đẹp, trong sáng du dương. Đến những năm 60s trào lưu giải phóng, bứt phá của giới thanh niên các nước phát triển muốn thoát khỏi các ràng buộc, quy tắc, luật lệ cổ hủ trong xã hội với các phương thức phá cách,phóng túng trong cuộc sống và nghệ thuật, với các phong trào hippy, tự do, buông thả, để tóc dài, ăn mặc phá cách hở hang… trong âm nhạc đi đầu đột phá là ban nhạc Beatles đã tạo ra một trào lưu phong cách âm nhạc mới được gọi là nhạc rock. Khác với những dòng nhạc trước, nhạc rock không chú trọng quá về chất giọng và kỹ thuật cổ điển mà sử dụng chất giọng tự nhiên cùng nội lực có thể gào thét để chuyển tải những bức xúc nội tâm, bộc lộ, phơi bày được tâm trạng, nhiệt huyết của tác phẩm đến cho người nghe. Đến những năm 60s các ban nhạc thời kỳ này mới chơi ở dạng folk hay country như Eagles, Bob Dylan, Carpenter, Paul Simon…hoặc soft rock và bắt đầu phát triển sự gào thét, như Rolling Stones, Smokies, ABBA… có thể thấy nếu với tính chất cổ điển đòi hỏi chất giọng trong sáng, mượt mà, ngọt ngào thì chất giọng khàn như Christ Normal của Smokie hay Mick Jagger của Rolling Stones sẽ không bao giờ được lên sân khấu, thế nhưng với trào lưu nhạc rock họ đã trở thành những ngôi sao hàng đầu thế giới. Đặc điểm của những ban soft rock vẫn là sử dụng nhiều giai điệu đẹp mượt mà, rải ghi ta dạng rock ballad tình cảm sâu lắng chưa tận dụng các kỹ thuật tốc độ của ghi ta và trống, đã có những đoạn giằng của bộ nền trống, bass, ghi ta xăng… nhưng mới ở kỹ thuật đơn giản. Ở Việt Nam các ban nhạc này được biết đến chậm hơn vào cuối những năm 70s được nhiều người yêu thích nhất là ABBA và Smokie với những ca khúc như “Lay all your love on me”, “The winner take it all”, “SOS”, “Fernando”,…. “Living next door to alice”, “Ìf you think you know how to love me”, “For a few dolar more”, “I’ll meet you at midle night”, “What can I do”….

Vào cuối những năm 60s và đầu 70s, các ban hard rock bắt đầu xuất hiện như The who, The kiss, Deep purple, Ledzeppelin, AC/DC, Aerosmith, Van Halen… thời điểm này các tiến bộ khoa học công nghệ, kỹ thuất phát triển đã ảnh hưởng tới mọi mặt cuộc sống, các kỹ thuật điện tử đã giúp tạo các loại âm sắc đa dạng hơn, âm lượng và công suất các bộ trang âm đã tăng vọt giúp họ chơi với tốc độ nhanh, cường độ lớn, bộ nền trống, bass mạnh ghi ta xăng thường chạy nền trên hai dây để dạt tốc độ cao, ca sĩ gào thét bằng nội lực mạnh mẽ, sử dụng nhiều đoạn giằng (riff) cùng tiết tấu của các cây, ghi ta solist chơi kỹ thuật tốc độ cao với nhiều chùm kỹ thuật chạy tay độc đáo đu nhéo dây tạo ra những tiếng rú rít chat chúa hòa quyện vào giai điệu bốc lửa tạo cảm xúc hưng phấn hừng hực cho người nghe với những đám đông lên tới hàng trăm ngàn người ở các sân vận động hoặc những quả đồi.

Đến cuối những năm 70s đầu 80s các ban nhạc thế hệ sau đã phát triển hard rock lên tốc độ nhanh hơn, cường độ mạnh hơn được gọi là Heavy Metal với các tên tuổi nổi lên như Black Sabath, The Queen, Scorpions, Metalica, Gun & Roses, Ion Maiden … Họ chơi có những bài với tốc độ cực cao mà ghi ta xăng đệm nền chỉ còn chơi được trên một dây. Duy có một bài của Scorpions chơi tốc độ cao với ghi ta xăng chạy nền phô diễn trên cả sáu dây là bài Dynamite.

Thập niên 80s và 90s là thời kỳ huy hoàng đỉnh cao của hard rock và heavy metal rất nhiều ban nhạc đã có những album kỷ lục với Bon Jovy, Metalica, Scorpions, AC/DC, Aerosmith, Deep Purple, Ossy…. Thời kỳ này không có ranh giới cho các ban hard rock hay heavy metal, nhiều ban chơi các ca khúc hay nhất lại quay lại dạng blue rock hoặc rock ballad như Deep Purple,Scorpions, Aerosmith, Gun & Roses, Metalica….

Cuối những năm 90s Rock đã phát triển đến một số ban dược gọi là quái dị dạng death rock như Christian Death, Alice Cooper, The Door, 45 Grave… nhưng họ không được nhiều người hâm mộ

Từ những năm 2000 đến nay đỉnh cao của rock được biết đến với ba cây ghi ta rock hàng đầu thé giới là Yngwie Malm Steen, Steve Vai và Michal Angelo Batio. Họ chơi những chùm kỹ thuật đỉnh cao siêu việt như mưa giống chớp giật, tốc độ cực cao, như làm xiếc trên dây đàn. Đặc biệt Michal Angelo Batio còn dùng những cây đàn kỳ dị như ghi ta bốn cần, chơi bằng cả 2 tay trên 2 cần đủ các chiều xuôi ngược.

Về hình tượng âm nhạc rất nhiều bản nhạc rock có hình tượng rõ nét, mang cả sắc thái của thời đại ví dụ ban nhạc PinkFloy dùng dàn organ điện tử tạo nên những hình tượng âm thanh hoành tráng mênh mông bao la sâu thẳm của vũ trụ. Yingvi Malm Steen chơi những chùm âm thanh rú rít như mưa giông chớp giật, bão tố, bản “High way star” của Deep Purple mang hình tượng rõ nét của tốc độ đường cao tốc với hình tượng âm thanh vun vút như những chiếc xe vùn vụt vượt nhau, những vòng quay tít của bánh xe như lẫn trong âm thanh của động cơ, còi xe…., bản “Big city night” của Scorpions có hình tượng rõ nét của những thành phố lớn về đêm ồn ào, náo nhiệt, phù hoa hào nhoáng, bản “eagle” của ABBA với những phức điệu mang hình tượng lượn vòng của những cánh chim, tiếng chim trên bầu trời bao la giữa thảo nguyên, đại dương. Bản “Black Magic Woman” của Santana được đánh giá là thấm đẫm hơi thở và màu sắc các quán bar, cafe Nam Mỹ, ….

Trên đây là một chút phân tích bình luận cùng các bạn đam mê rock. Xin giải thích một chút là về mặt thời gian, trước đây thường các tác phẩm, các sản phẩm băng đĩa của thế giới ảnh ưởng đến Việt Nam chậm khoảng 5-10 năm do chưa có internet và các phương tiện truyền thông xã hội kỹ thuật cao như bây giờ. Ngọn lửa rock sẽ còn bùng cháy những đam mê cuồng nhiệt của giới trẻ.

Hà Nội tháng 2 năm 2016