Nhạc sĩ Đỗ Nhuận - Vị Tổng thư ký đầu tiên của Hội Nhạc sĩ Việt Nam - là một trong những nhạc sĩ lão thành cách mạng. Từ thời tiền chiến (trước 1945) những tác phẩm của ông ở miền Bắc và của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước ở miền Nam đã là tiêu biểu của dòng nhạc yêu nước và cách mạng. Với phương châm và mục tiêu sáng tác vì dân tộc và Tổ quốc, những ca khúc của hai ông đã khơi dậy trong mọi tầng lớp nhân dân - nhất là thanh niên - lòng yêu nước thương nòi, căm thù bọn thực dân xâm lược, phục vụ kịp thời công cuộc cách mạng và kháng chiến kiến quốc của toàn dân tộc. Những ca khúc của hai ông vẫn đang đi cùng năm tháng và sống mãi với nhân dân.

Đặc biệt, nhạc sĩ Đỗ Nhuận thời trước 1945, do hoạt động cách mạng, ông đã bị tù đày ở các nhà tù khét tiếng tàn bạo của thực dân. Thấu hiểu tình cảnh của người dân mất nước, của những người tù chính trị đồng lao, cùng nỗi gian khổ của các chiến sĩ du kích cách mạng...với ý chí quật cường và năng khiếu âm nhạc, ông đã viết lên những khúc ca nổi tiếng như: Trưng Vương, Đường lên Ải Bắc, Chim than, Lời cha già, Chiều tù, Côn Đảo, Hận Sơn La, Sông núi Chiêm Thành, Bên bờ Hát Giang, Chiêu hồn tử sĩ...Ông còn dành tình cảm đặc biệt cho những người lính, những chiến sĩ đang xả thân vì nước, vững tin vào thắng lợi ngày mai...qua những ca khúc giản dị nhưng hùng tráng, thôi thúc và lay động lòng người như: Tiến lên vì nước, Dân tộc giải phóng, Chống xâm lăng, Xuân với chiến sĩ, Đàn chim xanh, Việt Nam độc lập, Du kích ca... trong đó hai bài Bên bờ Hát Giang và Xuân với chiến sĩ đều được ông sáng tác cuối năm 1944 ngay tại nhà tù Sơn La - nơi ông đang bị giam cầm. Bài Bên bờ Hát Giang đã được đăng báo Suối reo (thời đó do ông Xuân Thủy phụ trách) và bài Xuân với chiến sĩ được báo Đoàn kết số tết năm Bính Tuất đăng ngày 20/01/1946 (đúng ngày đại hàn 18 tháng chạp năm Ất Dậu) tại Hà Nội.

Từ tư liệu cá nhân, xin trân trọng giới thiệu một khúc ca xuân của Nhạc sĩ Đỗ Nhuận trên báo tết 70 năm trước, với minh họa của họa sĩ Bùi Xuân Phái./.