Đã hơn 40 năm trôi qua, mà những kỷ niệm một thời vẫn sống động. Sau những trận B52 cuối tháng 12/1972 vẫn còn dư âm, sáng sớm ngày 21/1/1973 cả đoàn có mặt tại 58 Quán Sứ, chúng tôi hành quân bằng ba chiếc xe (2 xe ca, 1 xe con).

Được biết với nhau là “Đi sơ tán, để bảo đảm tiếng nói thông suốt “ như lời ông Thê -Trưởng Phòng Tổ chức của Đài phổ biến ngắn gọn chắc nịch và bí mật. Buổi chiều đến Lào Cai và ngủ lại, hôm sau qua cầu sang Hà Khẩu, được phát mỗi người một cái áo bông to đùng. Đến lúc đó thì chúng tôi mới hay rằng mình tạm biệt đôi bờ sông Nậm Thi của đất Việt, để đi sâu vào Châu Hồng Hà của bạn. Từ đây chúng tôi lên tàu hoả vượt 466 km để đến với Côn Minh, nơi có độ cao 1.500 m so với mặt biển. Đây là Thủ phủ của tỉnh Vân Nam, một tỉnh có hơn 30 triệu dân, với 25 dân tộc sinh sống.

Côn Minh không chỉ là thành phố bốn mùa xuân (Côn Minh còn có tên là Xuân Thành), mà còn là tình người Phát Thanh ấm cúng trong hai năm (1973 - 1974) vẫn luôn lưu dấu. Ở đó trên núi Ngũ Hoa, trong căn nhà hai tầng - nơi chúng tôi làm việc - tên gọi của bạn là Đoàn 731, còn tên gọi của ta là Đoàn 59. Nơi ăn nghỉ trong một khu nhà 3 tầng nhìn xuống Thuý Hồ, cạnh Bảo Sơn phố cổ. Với hơn 100 người già trẻ trai gái, do ông Lê Quý làm Trưởng đoàn, ông Thái Bảo làm phó. Ban phụ trách còn có các ông Thu, Đồi, Đạm, Thọ ; các bà Oanh, Lý . Phiên dịch chính là chàng trai chưa vợ Đỗ Trường Sơn.

Các chương trình văn nghệ (bao gồm Ca nhạc mới, Dân ca, Sân Khấu, Văn Thơ ...) chỉ có 2 người : Cô gái xinh đẹp Đỗ Kim Tĩnh và người viết bài này. Sống nơi đất khách quê người, giữa ngôn ngữ lạ ấy, tiếng Việt Mẹ Đẻ rất thiêng liêng. Mỗi lần đi dạo phố, chúng tôi thường đi qua nhà bà Pá Việt Kiều. Bà thường đặt một cái ghế ở trước nhà và gần như ngồi thường trực ở đó để chờ chúng tôi đi qua và chỉ cần chào bằng tiếng Việt là bà phấn khởi lắm lắm. Từ bà Pá tôi nghĩ đến Bác Hồ kính yêu của chúng ta. Chắc Bác cũng có tâm trạng ấy khi Người hoạt động cách mạng ở đây trong những năm 1940 - 1945 để tìm cách trở về Tổ Quốc đánh Tây đuổi Nhật giành lại chính quyền. Có lần cả đoàn đi công viên Thuý Hồ để dự buổi biểu diễn Văn Nghệ của Đoàn Ca Múa tỉnh Vân Nam .

Tôi và ông Nguyễn Thơ (Phát thanh viên) ngồi cạnh nhau say sưa nghe nghệ sĩ giọng nữ cao Đỗ Lệ Hoa hát bài “Việt Nam Trung Hoa” của nhạc sĩ Đỗ Nhuận bằng hai thứ tiếng (Nghệ sĩ Đỗ Lệ Hoa đã từng hát cho Bác Hồ nghe khi Người thăm Bắc Kinh.Sau đó chị trở về Vân Nam quê hương). Ông Thơ cứ nhắc đi nhắc lại và gợi ý cho tôi viết bài hát về Tình Hữu Nghị và về Tiếng Nói Việt Nam. Sau bữa đó, tranh thủ những lúc đến Đài Phát Thanh và Truyền Hình Vân Nam để hướng dẫn tập hát mấy bài Dân ca Việt Nam cho Tổ Văn Nghệ của họ, lúc nghỉ tôi lại ngồi vào đàn Piano của Đài cùng với Nhạc Sĩ Đường Thiên Nghiêu (người phụ trách Ca nhạc của Đài Vân Nam) tìm những nốt nhạc vui cho bài ca “Hát chung lời ca Hữu nghị”. Cũng từ đây tôi phác thảo những nốt nhạc đầu tiên cho bài “Lắng tiếng quê hương”. Ngoài ra còn một số bài khác viết về Đài như : Nhịp cầu âm thanh giao duyên, Ngày hội Phát thanh...cũng hình thành trong dịp đó. Cứ mỗi lần viết xong một bài, tôi đem hát cho ông Thơ, bà Phi Điểu (vợ nhạc sĩ Phan Nhân - lúc đó cũng là phát thanh viên) nghe. Nhớ nhất là những lần cả đoàn tới thăm Tổng Lãnh Sự Quán Việt Nam tại Côn Minh. Chính các anh ở Tổng Lãnh Sự đã góp nhiều ý hay cho bài hát của tôi, bởi các anh ở đây lâu, nên tâm trạng xa nhà, xa quê hương càng nặng lòng và quý trọng tiếng mẹ đẻ - Tiếng nói Việt Nam. Anh Từ, anh Chính ở đây đã nói trong cuộc họp có đông đủ bà con rằng : bài hát “Lắng tiếng quê hương” đã nói hộ nỗi lòng của chúng tôi, và chắc là của cả chúng ta khi xa đất nước, rất mong sớm được nghe trên sóng của Đài từ Hà Nội truyền sang.

Sáng ngày 20/2/1975, trước khi vào họp giao ban, ông Trần Lâm Tổng Biên Tập lúc đó đã nói vui (và cũng là gợi ý) với ông Phạm Tuân (Trưởng Ban Văn Nghệ) và tôi : “Năm nay thành lập Đài ta chẵn 30 năm, giá mà có được một tiết mục văn nghệ nói về Đài ta mà không phải Đài ta, nói về đất nước ta mà lại là nói Đài ta thì hay biết mấy” Vốn nhạy cảm, nhân có gợi ý này, tôi tự nhủ mình sẽ cố gắng chỉnh lý thêm những bài hát viết về Đài từ lúc ở Đoàn 59 để hoàn thành trước ngày kỷ niệm. Quyết tâm đó đã mỉm cười với tôi. Miền Nam được giải phóng, bao công việc lớn hơn, bao đề tài khác cấp thiết hơn cứ cuốn hút như một dòng chảy, nên bài hát “Lắng Tiếng Quê Hương” đã viết xong vẫn chưa đưa duyệt được. Đầu năm 1976 bài hát “Lắng tiếng quê hương” được duyệt và cho thu thanh với giọng hát của nghệ sĩ Thu Hiền. Buổi ca nhạc 19h30 tối ngày 15/3/1976 đã truyền đi bài hát này. Cuối năm 1976 lại được đội văn nghệ nghiệp dư của Trung tâm kỹ thuật âm thanh và Phòng Phát Thanh Viên phối hợp dàn dựng, mang đi tham gia hội diễn toàn thành phố Hà Nội. Sau đó các tiết mục “Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt” của buổi phát thanh Văn hóa Xã hội, buổi “Tiếp chuyện bạn nghe Đài”, buổi “Dành cho đồng bào Việt Nam ở xa Tổ Quốc”, buổi ca nhạc theo thư yêu cầu của thính giả v.v... đều đã sử dụng nhiều lần bài hát “Lắng tiếng quê hương”. Bài hát này cũng đã đăng trên Báo Văn Hóa. Đoàn Ca nhạc Đài TNVN đã dàn dựng và biểu diễn những lần kỷ niệm ngày thành lập Đài (7/ 9) với giọng hát của các nghệ sĩ Tuyết Thanh, Thanh Hoa, Hồng Liên.

Mới đó mà đã hơn 40 năm của Đoàn 59,và cũng chừng ấy năm của những nốt nhạc đầu tiên trong chùm bài hát viết về Đài trên đất Côn Minh. Nhân kỷ niệm lần thứ 70 ngày thành lập Đài TNVN (7/9/1945 - 7/9/2015), tôi xin được biết ơn các đồng chí tiền nhiệm, các đồng chí đương nhiệm, các bậc đàn anh và bầu bạn xa gần đã trực tiếp hoặc gián tiếp gợi ý, giúp đỡ và tạo điều kiện cho bài hát “Lắng tiếng quê hương” nói riêng và các bài hát khác của tôi như: Bên lăng Bác Hồ, Cung đàn tuổi xanh, Bông Hoa Hồng Chiêm, Quê hương chín nhớ mười mong... sớm được truyền đi trên làn sóng và phổ biến sâu rộng trong người nghe. Công lao ấy, thành công ấy thuộc về tập thể đã tạo nên nhịp cầu âm thanh - mà tôi chỉ là người góp phần thực hiện.

Diễm phúc thay, làm người sáng tác được duyên nợ và làm việc ở Đài Tiếng Nói Việt Nam.

(Nguồn: Tạp chí Âm nhạc Việt Nam)