Chiến thắng Tây Bắc và chiến thắng Điện Biên: Những bài hát bị lãng quên
Trong giai đoạn tổng phản công, Quân đội nhân dân Việt Nam đã có 2 chiến thắng lẫy lừng, quyết định sự chấm dứt chế độ thực dân ở Việt Nam & Đông Dương, đó là chiến thắng Tây Bắc 10-12-1952 và sau đó một năm rưỡi là chiến thắng Điện Biên 07-5 -1954. Hàng trăm văn nghệ sĩ của nhiều ngành nghệ thuật như văn chương, âm nhạc, mỹ thuật, nhiếp ảnh, điện ảnh v.v… đã tham gia 2 chiến dịch này trong đội ngũ những người sáng tác, các đoàn văn công hỏa tuyến, các phóng viên chiến trường v.v. nhiều tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng đã ra đời ngay trong thời gian chiến dịch hoặc phác họa để hoàn chỉnh tác phẩm sau chiến thắng Điện Biên một năm.
Trong dịp kỷ niệm 60 năm chiến thắng Điện Biên, nhiều chương trình ca nhạc của các đài phát thanh truyền hình, các đoàn nghệ thuật, các tổ chức chính trị xã hội nghề nghiệp, các công ty và cá nhân kinh doanh nghệ thuật đã và đang được tổ chức. Nhìn chung những chương trình này cũng na ná giống nhau, trừ những bài mới, còn những bài cũ của người trong cuộc thì chỉ có Qua miền Tây bắc của NS Nguyễn Thành, chùm 3 bài: Hành quân xa, Trên đồi Him Lam, Chiến thắng Điện Biên của NS Đỗ Nhuận, Hò kéo pháo của NS Hoàng Vân, lác đác có chương trình đưa thêm bài Trăng Tây bắc của NS Lương Ngọc Trác, Đường lên Tây bắc của NS Văn An; thậm chí vì thiếu bài, người biên tập chương trình đã khiên cưỡng đưa cả các bài hát kháng chiến ở giai đoạn khác vào cho đủ giờ như bài Sông Lô của NS Văn Cao viết từ năm 1947 về chiến thắng sông Lô ở Việt Bắc 1947.Trong khi đó có thể vì thiếu tư liệu hoặc không có thì giờ tìm hiểu kỹ hoặc cho là bài không hay nên các chương trình ca nhạc có chủ điểm là chiến thắng Tây bắc và chiến thắng Điện Biên đã bỏ sót bài của một số tác giả khác đều viết từ 1955 trở về trước như: Em bé Mường La của NS Trần Ngọc Xương, Tiếng hát trên sông Nậm Na của NS Trần Quý, đặc biệt 2 NS Tử Phác và Đặng Đình Hưng vì liên quan đến vụ Nhân văn - Giai phẩm năm 1956 nên tác phẩm của 2 ông sau đó đã không tiếp tục được lưu hành kể cả những bài viết về 2 chiến dịch này đó là bài Mừng chiến thắng Tây bắc nhạc Đặng Đình Hưng lời của Đào Vũ + Thái Ly và 3 bài Đường lên Tây bắc, Vượt sông Đà, Chiến thắng Điện Biên của NS Tử Phác, dần dần qua 50 năm không còn nhiều người nhớ và trở thành những bài hát bị lãng quên. Đến nay vụ Nhân văn - Giai phẩm coi như đã được xóa, một số nhà văn trong nhóm Nhân văn - Giai phẩm còn được giải thưởng Nhà nước thì hà cớ gì những bài hát của 2 nhạc sĩ này không được trình diễn lại - ít nhất là trong những dịp kỷ niệm liên quan đến sự kiện lịch sử.
Tử Phác (Nguyễn Văn Kim 1923 - 1982) Trong kháng chiến đã có thời gian phụ trách Đoàn văn công Tổng cục Chính trị |
Đặng Đình Hưng (1924 – 1990) Trong kháng chiến đã có thời gian công tác tại Ban Tuyên huấn TW. Trưởng đoàn văn công nhân dân TW |
Xin giới thiệu những bài hát về chiến thắng Tây Bắc và chiến thắng Điện Biên của 2 ông (rất tiếc trong tư liệu cá nhân của tôi bài Đường lên Tây Bắc của NS Tử Phác thiếu mất trang giữa):