Ở Bài ca trên mặt nước có hình ảnh một con thuyền nhỏ đang trôi trên mặt hồ phẳng lặng, có niềm vui trong lành thuần khiết mà con người an trú trong đó, buông xả những âu lo về đích đến của cuộc đời.

 Lied: AUF DEM WASSER ZU SINGEN (Bài ca trên mặt nước)
Nhạc: Franz Schubert
Lời: Friedrich Leopold Graf zu Stolberg
Thể hiện: Elly Ameling
***

Đến giữa những năm 1810, Franz Schubert (1797 – 1828) đã viết được hàng trăm lied. Cho dù chất lượng của chúng có phần không đồng đều nhưng ông thực sự là bậc thầy của thể loại này.

Chỉ riêng trong năm 1815, Schubert đã cho ra đời hơn 100 bài. Tiến độ sáng tác lied của Schubert có phần giảm sút trong những năm 1920. Tuy nhiên nếu đánh giá bằng chuẩn mực thông thường thì những lied ông soạn trong thời kỳ này vẫn là những tác phẩm xuất sắc.

Có một điều quan trọng hơn là nghệ thuật lied của Schubert đã phát triển hơn thời kỳ đầu. Nếu so sánh giữa lied Die Forelle (Con cá hồi, 1817) với các lied Auf dem Wasser zu singen (Bài ca trên mặt nước, 1823) và Ständchen (Serenade, 1828), ta sẽ có một minh chứng cho điều này.

Nguồn: canvasartprints.com

Cùng với Ständchen, Auf dem Wasser zu singen được xếp vào hàng kiệt tác của thể loại. Lời ca của Auf dem Wasser zu singen là bài thơ Lied auf dem Wasser zu singen (Bài ca trên mặt nước) do nhà thơ Đức Friedrich Leopold Graf zu Stolberg (1750 - 1819) viết năm 1782. Bài thơ được Stolberg đề tặng: “Für meine Agnes” (Tặng Agnes của tôi). 

"Agnes của Stolberg" tên thời con gái là Agnes von Witzleben. Đây chính là người phụ nữ được Stolberg ca tụng trong nhiều bài thơ thời kỳ đầu sáng tác. Agnes cũng trở thành vợ của Stolberg trong năm 1782 – cùng năm ông viết Lied auf dem Wasser zu singen.

Âm nhạc của Auf dem Wasser zu singen có thể xem là một sự diễn dịch hoàn hảo cho bài thơ của Stollberg. Xuất phát từ cảm xúc của tác giả thơ, Schubert đã nâng thành một bài ca không những trôi chảy, du dương mà còn thêm phần sâu xa và đặc sắc.

Nguồn: about.com

Cách lựa chọn nhịp điệu (6/8) và hòa âm của Schubert trong lied này gợi nhắc đến thể loại barcarolle (chèo thuyền). Điều này này vô cùng phù hợp với nội dung và đặc biệt là tiêu đề của lied. "Auf dem Wasser zu singen" nghĩa đen là "để hát trên mặt nước".

Toàn bộ lied, bao gồm cả phần prelude (dạo đầu) và postlude (dạo kết) cho piano, bắt đầu ở giọng La giáng thứ và kết thúc ở giọng La giáng trưởng. Trong đó mỗi khổ (bè thanh nhạc) cũng bắt đầu và kết thúc ở các điệu thức tương tự.

Bằng thủ pháp âm nhạc, Schubert đã vẽ nên một bức tranh phong cảnh hữu tình. Ở đó, có hình ảnh một con thuyền nhỏ đang trôi trên mặt hồ phẳng lặng, có niềm vui trong lành thuần khiết mà con người an trú trong đó, buông xả những âu lo về đích đến của cuộc đời.

Hôm qua - hôm nay - ngày mai, thuyền vẫn trôi - nước vẫn chảy - phút giây hiện tại vẫn là quan trọng nhất. Ngữ nghĩa lời thơ của Stolberg và dụng ý âm nhạc của Schubert đã cùng chắp cánh bay cao trong Auf dem Wasser zu singen.

Bài ca trên mặt nước

Tặng Agnes của tôi

Giữa khoảng sáng lung linh sóng nước
Như thiên nga, thuyền nhẹ lướt trôi;
A! theo sóng lóng lánh êm vui
Hồn ta cũng như thuyền trôi lướt;
Rồi từ trời cao dào lên sóng nước
Ánh hoàng hôn nhảy múa quanh thuyền.

****
Trên những ngọn cây phía rừng tây
Tia nắng đỏ vẫy chào thân thiện;
Dưới những nhành cây phía rừng đông
Đám lau sậy thì thầm trong ánh đỏ;
Trong ánh thẹn thùng hồn ta hít thở
Vui thiên đường và thanh bình rừng.

****
Ôi! theo cánh sương nó tan biến dần
Trên sóng lắc lư, thời gian ta cũng thế;
Ngày mai, thời gian sẽ lại tàn trên cánh sóng
Như hôm qua và như hôm nay;
Cho đến khi chính ta biến tan
Theo đôi cánh cao và rạng ngời hơn thế.

(Nguồn: http://tuanvietnam.vietnamnet.vn)