Anh nhạc sĩ là "nạn nhân" vẫn còn sống, còn ông Tướng trong câu chuyện tôi sắp kể hầu quý bạn dưới đây đã "quy tiên" từ 5-10 năm trước.

Ở mặt trận chúng tôi cứ vào những ngày mưa dầm dề, không đánh chác được, không làm nương được thì bộ đội tập văn nghệ để chuẩn bị cho Hội diễn Tiểu đoàn, Trung đoàn rồi tới Hội diễn văn nghệ toàn mặt trận...

Anh nhạc sĩ, đội trưởng Đội Tuyên văn (cao hơn văn nghệ quần chúng tự biên tự diễn một chút) của mặt trận chúng tôi được chỉ thị của Cục Chính trị Bộ Tư lệnh dứt khoát năm nay phải "đẻ' ra cho bằng được một "Mặt trận ca". Ngày đội mưa gió cùng các đội viên của mình tới các cánh nương cũ, nhổ những gốc sắn bị bỏ quên từ năm ngoái, mang về ăn độn gạo; tối gày củi lửa cặm cụi anh nhăn mặt, bóp đầu đặt những nốt nhạc trên trang giấy. 

Đâu đó khoảng hai tuần, bản "Mặt trận ca" ra đời. Anh phấn kích, hào hỏi lắm gọi điện báo cáo với ông Chủ nhiệm Chính trị mặt trận (hồi đó mới là Thượng tá thôi) xin được duyệt. 

Anh nhạc sĩ biết rõ, khi duyệt các ca khúc mới sáng tác Chủ nhiệm Chính trị không cần phải son phe đồ mi phá, đồ mi rế.. gì cả. Ông yêu cầu tác giả đọc to, đọc cho rành rõ LỜI của bài ca 2-3 có khi là 4 lần.

"Mặt trận ca " lần này cũng tuân thủ theo quy định không thành văn ấy. Nghe chưa hết lần thứ 3, Chủ nhiệm chính trị khoát tay tỏ ý ngăn anh nhạc sĩ không cần đọc nữa. Và thủng thẳng: 

- Về cơ bản bài hát của cậu ổn - Chủ nhiệm chính trị gật gù, còn anh nhạc sĩ như mở cờ trong bụng - Riêng câu kết không được. Cậu ở tít trong này mà chịu ảnh hưởng trướng phái trìu tượng của Ba Lan từ bao giờ thế hở? Lời kết của bài hát sao lại có thể mơ hồ, chung chung là RỪNG XANH VANG TIẾNG CƯỜI được? 

Nhạc sĩ: ...

Chủ nhiệm Chính trị: Phải thay đoạn này như sau: BỘ ĐỘI CHỦ LỰC, BỘ ĐỘI ĐỊA PHƯƠNG, DÂN QUÂN DU KÍCH VÀ ĐỒNG BÀO CÁC DÂN TỘC MẶT TRẬN TA VANG TIẾNG CƯỜI. Cụ thể chưa? Chính xác chưa? Đầy đủ đường lối chưa? Thế chứ!

Nhạc sĩ mặt xám ngoét, đưa tay gãi đầu gãi tai: 

- Báo cáo Thủ trưởng, nhạc có nhịp, có khuông, có phách. Chỉ một câu kết của bài hát thôi, không thể đưa từng ấy nội dung vào được ạ!

Chủ nhiệm chính trị mặt trận vụt đứng dạy, chỉ tay vào mặt anh nhạc sĩ tội nghiệp, mặt bỗng đỏ lựng: 

- Đừng có học đòi bọn trí thức mà lấy chuyên môn ra bắt bí cánh chính trị chúng tớ nhé! Nguyên tắc đảng lãnh đạo văn nghệ chưa thủng sao ? Nghe đây, không khuông, không nhịp, không phách gì hết cả! Nghe nữa đây: Tháo hết ra! Gỡ bỏ hết! Làm sao thể hiện đầy đủ nội dung như mình yêu cầu. Được chưa? Được không? Không được, thì lại trở về đơn vị cầm súng chiến đấu để tích lũy thêm vốn sống!

Và anh bạn nhạc sĩ của tôi bị điều trở lại làm lính chiến đấu thật.

Sau ngày chiến tranh kết thúc, mãi 30 năm hay lâu hơn thế nữa, tôi tình cờ gặp anh trên đường Láng, Hà Nội. Khỏi phải nói cả hai sung sướng, mừng rỡ thế nào. Hỏi anh, hiện công tác ở cơ quan âm nhạc Trung ương hay dưới tỉnh, đổi tên tuổi hay lấy bút danh gì khác mà từng ấy năm bặt không nghe thấy thêm bài hát nào nữa của anh. Anh bạn tôi cười ngất: 

- Sống được về quê là phúc bảy mươi đời rồi, ông ơi! Mình bắt tay đốt lò gạch, theo chúng bạn làm cửu vạn, rồi đi buôn trâu bò từ bên kia biên giới qua, rồi đi buôn bè, khai thác gỗ lậu... Nói tóm lại là , tỉnh ra bước vào con đường kiếm tiền sớm, ông ạ! Bây giờ nói ông mừng, xí nghiệp có hơn trăm thợ, xe tải , xe bé đủ cả. Thư thả, ông lên tôi chơi, ông muốn gì, thèm thuồng gì, tôi giúp ông "thỏa mãn dân cày" cho bù lại những ngày gian khổ xưa kia! Ông tính coi, nếu tôi đeo đuổi nhạc nhẽo từ ngày ấy có mà nhăn răng. Ngẫm lại, tôi mang ơn ai đây? Tôi cứ cám ơn cụ Chủ nhiệm Chính trị mãi! Chả là cụ chứ nào ai khác, đã mở mắt cho tôi ngộ ra rằng KHÔNG KHUÔNG, KHÔNG PHÁCH, KHÔNG NHỊP ĐIỆU GÌ CẢ!THÁO CẢ RA, GỠ BỎ HẾT ngay từ thuở đạn bom, ở rừng, ăn độn là gì? Cũng may, từ năm 1985-1986 ấy cả nước ta đã biết phá bỏ , tháo gỡ hết khuông, phách cầm tù bao nhiêu năm nên bây giờ mới ngẩng mặt, dễ thở được một chút, phải không ông?