THOÁNG QUÊ

Tác phẩm "Thoáng quê" do NSND Thanh Tâm sáng tác cuối năm 1996 cho đàn Bầu độc tấu cùng tốp nhạc dân tộc. Tác phẩm lấy cảm hứng từ những làn điệu Chèo cổ, được viết ở hình thức ba đoạn đơn với phần tái hiện nguyên xi.

Nguồn ảnh: Internet

Phần một miêu tả bức tranh quê yên bình với lũy tre làng, cây đa, bến nước, cánh cò bay lả bay la... Những hình ảnh đó được tác giả khắc họa qua những nét giai điệu mềm mại, trữ tình, nhưng lắng đọng. Chất liệu Chèo cổ được xử lí một cách khéo léo qua những luyến, láy, vỗ, giật của đàn Bầu, qua những nhịp nội, nhịp ngoại của tiết tấu, qua những tiếng mõ điểm trường canh của từng tiết nhịp.

Phần hai của tác phẩm là phần phát triển dựa trên chất liệu của phần một nhưng thay đổi hẳn về tiết tấu. Bằng nhịp điệu nhanh, gấp gáp, những quãng nhảy xa giữa hai quãng tám với cùng mô hình tiết tấu, cường độ mạnh dần và được phát triển triệt để đẩy nhanh đến cao trào, đặc biệt kĩ thuật gẩy 2 chiều của đàn Bầu được sử dụng trong phần này đã làm nổi bật sự tương phản về tính chất âm nhạc giữa phần một và phần hai, miêu tả sự xung đột, đấu tranh giữa các sắc thái khác nhau của những cung bậc cảm xúc.

Phần ba tái hiện lại phần một. Sau cầu nối bằng những âm thanh réo rắt của Sáo trúc, mượt mà của Nhị, đan xen với phần nền của Tranh, Tứ, Tam thập lục, bè trầm vững chãi nhưng không kém phần duyên dáng của Tứ trầm và Cello, đàn Bầu cất lên những nét giai điệu ngọt ngào, sâu lắng như gợi nhớ về một miền kí ức với đầy hoài niệm và ước mong.

Với sự tinh tế trong cách sử dụng chất liệu để sáng tác cũng như kết hợp một cách hài hòa những kĩ thuật phức tạp trong diễn tấu đàn Bầu, "Thoáng quê" đã được đưa vào giảng dạy trong chương trình Đại học chính quy tại các trường nghệ thuật và được trình diễn trong các kì thi tốt nghiệp, Liên hoan Nghệ thuật chuyên nghiệp trong nước và quốc tế.

Ban biên tập