Vai trò của âm nhạc và giáo dục âm nhạc

Âm nhạc là một tài sản vô hình không thể thiếu trong một đời người, trong một tộc người, trong một cộng đồng tùy theo mức lớn nhỏ mà được gọi là dân tộc, quốc gia, thời đại hay toàn thể nhân loại.

Thời chiến và cả thời hậu chiến, công chúng âm nhạc được coi như một cộng đồng thụ động chỉ tiêu thụ duy nhất món ăn tinh thần bao cấp nặng về tuyên truyền, cổ động, ngợi ca. Thời kinh tế thị trường cũng lấy số đông làm trọng và đáp ứng cho nhu cầu thưởng thức âm nhạc của số đông ấy với mục tiêu chính là giải trí. 

Thời hội nhập có lẽ nên được tính từ năm 1986 - được gọi là thời điểm “mở cửa”, một cái mốc đánh dấu sự thay đổi dần dần về nhiều mặt trong đời sống văn học nghệ thuật nói chung và âm nhạc nói riêng. Sự đổi thay ngày càng rõ rệt và mạnh mẽ cùng với sự chuyển đổi môi trường xã hội từ cơ chế bao cấp sang kinh tế thị trường.

Hai “đơn đặt hàng” từ hai nơi khác nhau (Hội đồng Lý luận phê bình VHNT Trung ương và Hội đồng Lý luận phê bình thuộc Liên hiệp các hội VHNT VN) cùng một lúc đến với tôi đều về mối tương quan giữa đạo đức con người và văn học nghệ thuật, chứng tỏ chủ đề đạo đức đang trở nên quá bức thiết trong xã hội hiện nay và giới lí luận phê bình không thể đứng ngoài cuộc. Không muốn lặp lại những gì đã nói ở bài trước (thực ra là “viết” chứ không có cơ hội được “nói”!) nên ở đây tôi chỉ xin góp thêm đôi điều về tác động của môi trường âm nhạc tới hình thành nhân cách, và cũng xin tránh dông dài bằng cách đề cập nhiều hơn đến cái “chưa được”, bởi những gì được coi là “được” dễ dàng tìm thấy trong rất nhiều văn bản khác.

Suốt hai mươi mốt năm (1954-1975) đất nước chia cắt đôi miền, toàn dân miền Bắc luôn kết lại thành một khối quần chúng đồng lòng dồn hết tâm lực vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, vừa kháng chiến chống Mỹ và đấu tranh thống nhất đất nước. Mục tiêu chính trị này đã chi phối toàn bộ đời sống xã hội, kinh tế và văn hóa.

Âm nhạc có thể khiến ta khóc rồi cười, yêu đời hay chán đời, phấn khích hoặc tĩnh tâm.

Âm nhạc có thể trải lòng của một người trước mọi người, giúp một người nói hộ cái tâm cái tình của nhiều người.

Người Nhật trong con mắt tôi nói chung là kiên định, nghiêm trang, kín đáo, giỏi kiềm chế, nhất là những người lớn tuổi nên ít khi thấy họ bốc đồng vì quá vui hay khóc lóc vì quá buồn.

Hoinhacsi đăng lại bài viết cách đây hơn 8 năm giới thiệu Tổ quốc tôi vào thời điểm mà việc trình diễn tác phẩm này tại Hà Nội đang gặp khó khăn, bị hoãn đi hoãn lại nhiều lần. Cuối 2006 - tức 1 năm sau khi xuất hiện bài viết này, giao hưởng Tổ quốc tôi lần đầu tiên đã vang lên tại Tổ quốc của chính nó.

Sáng nay nhận được cuốn sách này qua bưu điện mà tay run, tim đập rộn ràng. Khi nhận sách của mình vừa xuất bản thì chẳng lần nào thấy xúc động thế. Sau nhiều tháng bị nhà xuất bản đòi cắt cúp, đổi tên, cuối cùng cuốn sách cũng ra đời. Tôi cuống quýt gọi điện cho các tác giả, nhờ "ông già" um hun "bà già", nhờ "bà già" um hun "ông già" hộ tôi.

Nghịch lí trong khái niệm

Một tác phẩm tốt chưa chắc hay, một tác phẩm hay chưa chắc được đánh giá tốt.

Một tác phẩm tốt và hay với người này chưa hẳn cũng hay và tốt với người khác.

Một tác phẩm có giá trị ở thời điểm này chưa hẳn vẫn còn giá trị trong giai đoạn khác.