Như một dòng chảy tự nhiên có sức quyến rũ khôn tả, Piano concerto No. 20 giọng Rê thứ được coi là bản concerto thành công nhất,đến mức"gần như một huyền thoại" của thiên tài âm nhạc W. A. Mozart

Leopold cùng hai con Wolfgang và Nannerl trên sân khấu (tranh của Delafosse năm 1764)

Ngày 11 tháng 2 năm 1785, Leopold Mozart - cha của Wolfgang Amadeus Mozart, đặt chân đến thủ đô Vienna sau một hành trình đầy nhọc nhằn từ Salzburg. Đây là chuyến đi tới Vienna đầu tiên sau 12 năm và cũng là chuyến dối già của ông.

Vậy là cuối cùng, ông Leopold Mozart cũng quyết định tha thứ cho con trai mình. Mặc dù đám cưới của W. A. Mozart với Constanze Weber diễn ra ba năm trước mà không có sự đồng ý của ông vẫn còn để lại nhiều day dứt trong tình cảm cha con.

Ngay tối ngày hôm đó, ông Leopold Mozart đã tham dự một buổi hòa nhạc của cậu con trai lừng danh. W. A. Mozart vừa mới bước qua tuổi 29 và đang ở đỉnh cao danh vọng tại Vienna với tư cách một nhà soạn nhạc kiêm nghệ sĩ biểu diễn và nhạc sư.

Trong bức thư gửi con gái mình là Nannerl đề ngày 16 tháng 2 năm 1785, Leopold Mozart viết: "Buổi hòa nhạc thật tuyệt diệu và dàn nhạc chơi rất hay. Ngoài những bản giao hưởng, một nữ ca sĩ của nhà hát Ý đã hát hai khúc aria.

Rồi chúng ta được nghe một bản concerto mới và rất hay của Wolfgang, tác phẩm mà người chép nhạc vẫn còn đang làm việc khi chúng ta đến còn chương rondo của nó thì em trai con thậm chí không có thời gian chơi qua vì nó phải trông nom việc chép nhạc."

Bản concerto mà Leopold Mozart nhắc đến trong thư chính là Piano concerto No. 20 giọng Rê thứ (K. 466) của W. A. Mozart. Concerto cho piano và dàn nhạc là một thể loại yêu thích của W. A. Mozart và ông đã sáng tác thể loại này trải dài suốt sự nghiệp của mình.

Số lượng piano concerto của ông nhiều hơn bất kỳ nhà soạn nhạc nổi tiếng nào (27 bản). Hơn mọi thể loại khác, các piano concerto của W. A. Mozart là minh họa sinh động nhất cho quá trình trưởng thành trong phong cách sáng tác của ông.

Chân dung vợ của Mozart -Constanze do Joseph Lange thực hiện năm 1782 Nguồn: wikipedia.org

Piano concerto No. 20 giọng Rê thứ là một trong hai concerto hiếm hoi được W. A. Mozart viết ở giọng thứ (cùng với piano concerto No. 24 giọng Đô thứ). Tác phẩm được W. A. Mozart hoàn thành vào ngày 10 tháng 2 năm 1785 - tức là chỉ một ngày trước buổi công diễn lần đầu.

Nhà lý luận âm nhạc Charles Rosen nhận định: "Bản concerto giọng Rê thứ gần như là một huyền thoại về tác phẩm nghệ thuật... đôi khi khó có thể nói rằng liệu chúng ta đang nghe tác phẩm hay nghe danh tiếng của nó..."

Quả vậy, Piano concerto No. 20 giọng Rê thứ đã mở đầu cho một kế hoạch mà chỉ thiên tài như W. A. Mozart đang ở thời kỳ sung sức nhất mới có thể thực hiện được.

Kế hoạch của W. A. Mozart là sẽ trình diễn liên tiếp 6 bản concerto mới vào các ngày thứ sáu hàng tuần (từ 11/2 đến 18 tháng 3 năm 1785).

Và kế hoạch đó đã thành công rực rỡ mặc dù ông không đủ thời gian và cũng không cần viết ra giấy phần nhạc dành cho bè độc tấu do chính ông đảm nhiệm trình diễn.

Piano concerto No. 20 giọng Rê thứ gồm 3 chương lần lượt là Allegro; Romanza và Allegro assai. Ngoài ra, khi biểu diễn concerto các nghệ sĩ độc tấu thường chơi thêm vào đó những khúc candenza (do mình hoặc người khác viết) để phô diễn tài năng trình tấu.

Chúng ta không có những cadenza do chính W. A. Mozart viết cho bản concerto này. Tuy nhiên nhiều nhà soạn nhạc kiêm nghệ sĩ piano nổi tiếng đã viết những khúc cadenza cho tác phẩm này như Ludwig van Beethoven, Johannes Brahms, Johann Nepomuk Hummel, Felix Mendelssohn, Carl Reinecke, Clara Schumann, Bedrich Smetana... Beethoven thậm chí còn viết tới hai khúc cadenza để nghệ sĩ chơi ở chương đầu và chương cuối.

Bức vẽ gia đình Mozart năm 1780 do Johann Nepomuk della Croce thực hiện Nguồn: wikipedia.org

Ông Leopold Mozart đã ở chơi với gia đình con trai một vài tháng trong năm 1875 và được chứng kiến thành công của một loạt buổi hòa nhạc có sự tham dự của những nhân vật có ảnh hưởng nhất ở Áo lúc đó: "Khi em trai con rời sân khấu, hoàng đế đã ngả mũ và kêu lên “Bravo Mozart” và khi nó trở ra để biểu diễn thì những tràng vỗ tay rất lớn vang lên."

Là một trong những tác phẩm âm nhạc hay nhất của W. A. Mozart, Piano concerto No. 20 giọng Rê thứ như một dòng chảy tự nhiên và có sức quyến rũ khôn tả. Trong số 27 piano concerto của W. A. Mozart thì Piano concerto No. 20 giọng Rê thứ vẫn là tác phẩm thu hút được nhiều nhất sự chú ý của các nghệ sĩ piano ngày nay. Vì thế chúng ta có vô vàn lựa chọn thu âm để có thể thưởng thức tác phẩm “gần như một huyền thoại” này.

(Nguồn: http://tuanvietnam.vietnamnet.vn)